Α' Ισότιμο Αρχιτεκτονικό Βραβείο εις Μνήμην Αλέξη Θεοδοσιάδη
ECONOMOU, architects and engineers
Περιγραφή
Το έργο αφορά στην αποκατάσταση και στην επαναχρησιμοποίηση αξιόλογου αρχιτεκτονικά υφιστάμενου κτήριου που βρίσκεται σε Περιοχή Ειδικού Χαρακτήρα , στην οδό Αισχύλου και Ευριπίδου, εντός των Ενετικών τειχών στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας.
Υφιστάμενη Οικοδομή
Σχεδιασμένο το 1955 από τον Αρχιτέκτονα Παναγιώτη Σταυρινίδη το υφιστάμενο κτήριο (Πρώην Στοά Γλυκή) είναι αντιπροσωπευτικό ενός σημαντικού στιλιστικού μοντέλου του κυπριακού μοντερνισμού, με χαρακτηριστικά την ημικυκλική απόληξη στη συμβολή των δρόμων, την επένδυση της πρόσοψης με τοπικούς λίθους και το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στοιχείο της εντυπωσιακής ημικυκλική προεξοχής επενδυμένης με ψηφίδα που διατρέχει την πρόσοψη. Αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τύπο αστικού κτηρίου, που συναντάται κυρίως στην πρώην εμπορική περιοχή της παλιάς Λευκωσίας, με εμπορικούς χώρους στον ισόγειο όροφο και κατοικίες στους επάνω ορόφους, καθώς και τη στοά που παρείχε σύνδεση μεταξύ των οδών Αισχύλου και Ευριπίδου.
Τις τελευταίες δεκαετίες το πάλαι ποτέ ζωντανό εμπορικό κέντρο οδηγήθηκε σε υποβάθμιση και κατά συνέπεια εγκατάλειψη με σοβαρή μείωση των μόνιμων κατοίκων και των επιχειρήσεων, γεγονός που έχει οδηγήσει τις τοπικές αρχές στην εφαρμογή μέτρων αναζωογόνησης με σκοπό την αναβίωση της εντός των τειχών πόλης. Το κτήριο δεν αποτέλεσε εξαίρεση στον πιο πάνω κανόνα και τα τελευταία χρόνια εγκαταλείφθηκε μέχρι το 2019 όπου και αποκτήθηκε από την Akelius, μια εταιρία ακινήτων, με ιστορικό στην αποκατάσταση και επανάχρηση υφιστάμενων κτηρίων σε υποβαθμισμένα κέντρα πόλεων.
Προγραμματικοί Στόχοι
Σε ανάλογο πλαίσιο με την οραματική κατεύθυνση των Αρχών για αναζωογόνηση της περιοχής , και το έργο αποκατάστασης και επανάχρησης του κτηρίου μέσω της διαμόρφωσης ενός μικτού κτιριολογικού προγράμματος που θα περιελάβανε γραφειακούς χώρους, για τις ανάγκες του Εργοδότη , οικιστικές μονάδες (διαμερίσματα) προς μακροχρόνια ενοικίαση καθώς και εκτεταμένους κοινόχρηστους χώρους για χρήση από τους ενοίκους και εργαζομένους με έντονο το πράσινο στοιχείο.
Κτηριολογική Δομή – Σκεπτικό Μελέτης
Στο ισόγειο ο κατακερματισμένος χώρος ,της προηγούμενης εμπορικής χρήσης με τα καταστήματα, αναδιαμορφώνεται σε ενιαίους γραφειακούς χώρους με πρόσωπο κατά μήκος της πρόσοψης και εκατέρωθεν της στοάς. Η χωροθέτηση αυτή προάγει την διαφάνεια ως αξία και την συνδεσιμότητα μεταξύ των 3 ανεξάρτητων χωρικά γραφειακών μονάδων, οι οποίες εμπλουτίζονται με έναν ενδιάμεσο χώρο, τη στοά, που ενεργοποιείται πλέον και ως χώρος συνάντησης ή/και ξεκούρασης και ευνοεί την επικοινωνία ανάμεσα στους εργαζόμενους βελτιώνοντας ταυτόχρονα τη λειτουργία των γραφείων. Εντός της στοάς βρίσκεται και η είσοδος προς το κλιμακοστάσιο που οδηγεί στον υφιστάμενο πρώτο όροφο. Εντός του προθαλάμου, και στο χώρο του προ υπάρχοντος φωταγωγού δημιουργείται μια νέα κατακόρυφη σύνδεση με ανελκυστήρα , ως ανεξάρτητη από το υφιστάμενο κτήριο κατασκευή, που συνδέει όλα τα επίπεδα της οικοδομής , υφιστάμενα και νέα. Με την νέα αυτή κατασκευή συνδέεται και ο υπόγειος χώρος στάθμευσης με ανεξάρτητο κλιμακοστάσιο.
Ο υφιστάμενος πρώτος όροφος αναδιαμορφώνεται σε διαμερίσματα εντός του υφιστάμενου κελύφους, ενώ προτείνεται και η προσθήκη ενός νέου ορόφου για αξιοποίηση των συντελεστών που επιτρέπει η ζώνη , με την ίδια χρήση, αυξάνοντας τις οικιστικές μονάδες στις 18. Η απόληξη του όγκου της προσθήκης ,στην πλευρά της Ευριπίδου, βρίσκεται σε υποχώρηση σε σχέση με τον υφιστάμενο όροφο, λόγο και της ύπαρξης γειτονικής διατηρητέας οικοδομής, και ολοκληρώνεται με ένα καμπύλου σχήματος πρόβολο, ως αναφορά στην ημικυκλική απόληξη του υφιστάμενου όγκου. Η πρόταση προτείνει και την ενεργοποίηση της οροφής (άνωθεν της προσθήκης και παράλληλα με την Αισχύλου) με τη δημιουργία ενός κοινόχρηστου χώρου με εκτεταμένη φύτευση και πανοραμική θέα της ιστορικής πόλης ,ως χώρος συνάντησης, ξεκούρασης και συναναστροφής όλων των χρηστών της ανάπτυξης, ενοίκων και εργαζομένων. Η φύτευση επεκτείνεται και σε χώρους μη προσβάσιμους για αύξηση του βαθμού αντικτύπου της στην βιοποικιλότητα της περιοχής καθώς και για απόκρυψη μηχανολογικών υποδομών.
Κατάσταση Yφιστάμενης Δομής και Επεμβάσεις Αναβάθμισης
Η ηλικία του κτηρίου, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη και αχρησία του για χρόνια, είχαν ως αποτέλεσμα σημαντικές φθορές και αστοχίες σε αρκετά δομικά στοιχεία του , γεγονός που αποτέλεσε ιδιαίτερη πρόκληση στην αποκατάσταση και ανακαίνιση του, καθώς και στην προσθήκη του νέου ορόφου. Προγραμματικό ζητούμενο πέραν της αποκατάστασης της αρχικής δομής ήταν και η εξασφάλιση επαρκής σεισμικής απόδοσης στο κτήριο αφού στον αρχικό σχεδιασμό λήφθηκαν υπόψη αποκλειστικά στατικά φορτία. Οι ενισχύσεις και οι σεισμικές αναβαθμίσεις υλοποιήθηκαν με μεθόδους όπως χαλύβδινες πλάκες, επενδύσεις σκυροδέματος, FRPs (ανθρακονήματα ) ή συνδυασμό αυτών, στοχεύοντας συγκεκριμένα σε ορισμένα δομικά στοιχεία, λαμβάνοντας υπόψη τους διάφορους περιορισμούς διατήρησης.
Διατήρηση και Αποκατάσταση
Βασικός στόχος του σχεδιασμού ήταν η διατήρηση της αρχικής δομής αλλά και όσων περισσότερων αρχιτεκτονικών στοιχείων ήταν δυνατό, κατευθυνόμενος τόσο από τους κανόνες συντήρησης και διατήρησης στην που εφαρμόζονται στη ΠΕΧ όσο και από τον προγραμματικό στόχο που τέθηκε για βιώσιμη ανάπτυξη. Τόσο στην περίπτωση της ημικυκλικής αρχιτεκτονικής προεξοχής με την ψηφίδα και το μωσαϊκό τελείωμα , όσο και στις επενδύσεις κολόνων με μάρμαρο και την επένδυση με πέτρα της πρόσοψης , το μεταλλικό κιγκλίδωμα με την ξύλινη χειρολαβή στο κλιμακοστάσιο τα αυθεντικά υλικά συντηρήθηκαν και αποκαταστάθηκαν.
Άλλα στοιχεία όπως η διακοσμητική σιδεριά της θύρας εισόδου επαναχρησιμοποιήθηκαν και ενσωματώθηκαν σε νέες δομές, και άλλα τροποποιήθηκαν, όπως το μεταλλικά κιγκλιδώματα βεραντών στα οποία έγιναν προσαρμογές για να πληρούν τις σύγχρονες προδιαγραφές και κανονισμούς. Όπου τα παραπάνω δεν ήταν εφικτά λόγω τεχνικών περιορισμών ή σοβαρής διάβρωσης και αστοχίας των υλικών, οι αντικατάσταση τους πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας είτε όμοια όπως μωσαϊκές πατούδες και επιμέρους επενδύσεις είτε με υλικά και συστήματα με αναφορές στα αυθεντικά, όπως οι σύγχρονες σιδεριές ασφαλείας ,οι υδρορροές και τα κουφώματα με τις λεπτές διατομές.
Χρονοδιάγραμμα – Κόστος
Ο σχεδιασμός του έργου ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2019, μετά και την απόκτηση του κτιρίου από τον πελάτη. Η κατασκευή του έργου διήρκησε 21 μήνες και παραδόθηκε τον Ιούλιο του 2023. Το έργο έχει συνολική επιφάνεια 2300τ.μ. καλυμμένων χώρων και το κόστος κατασκευής του ανήλθε στα 2.350.000€.
Ολοκλήρωση
Το έργο με την πρόσφατη ολοκλήρωση του, και λειτουργία του, συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας του δημόσιου χώρου και της εικόνας του δρόμου , προάγοντας εκ νέου μια ζωντανή κοινότητα στη μικρό κλίμακα της γειτονιάς.
Σε συνδυασμό με την πρόσφατη λειτουργία του Κέντρου Αριστείας CYENS στο κτήριο της πρώην Δημοτικής Αγοράς , της μελλοντικής μεταστέγασης της αρχιτεκτονικής σχολής στο κτήριο του σχολείου της Φανερωμένης καθώς και άλλων ιδιωτικών πρωτοβουλιών στην άμεση περιοχή , αναμένεται να συμβάλουν στην σταδιακή αναζωογόνηση της περιοχής.
