Καλομοίρα Ξύχειλου, Άγγελος Ξενοφώντος
Εισαγωγή
Η παρούσα πρόταση που αφορά την επέκταση του υφιστάμενου διατηρητέου κτηρίου Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αποσκοπεί στη δημιουργία μιας αρμονικής σύνθεσης ανάμεσα στην ιστορική αρχιτεκτονική και τις σύγχρονες σχεδιαστικές ανάγκες. Η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αποτελεί τον πυρήνα του σχεδιασμού, ενώ παράλληλα η πρόταση έρχεται να συμπληρώσει λειτουργικά και αισθητικά το σύνολο, προσφέροντας σύγχρονες λύσεις στους περιορισμούς του χώρου. Βασική πρόκληση αποτελεί η διαφύλαξη της ταυτότητας του διατηρητέου, παράλληλα με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και υλικών, που θα εξασφαλίσουν την βιωσιμότητα και την εργονομία του κτηρίου.
Μια από τις κύριες προκλήσεις της πρότασης είναι η ενσωμάτωση βιοκλιματικών στοιχείων, όπως πράσινες επιφάνειες και βιώσιμες λύσεις φυσικού φωτισμού και αερισμού. Ο σχεδιασμός καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στη δημιουργία ενός κτηρίου που θα ανταποκρίνεται στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Η ενσωμάτωση πρασίνου στις όψεις, στις ταράτσες και στους κοινόχρηστους χώρους του αίθριου, καθώς και η εφαρμογή τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, αποτελούν ουσιώδη στοιχεία για τη βιωσιμότητα του έργου.
Πρόταση
Η νέα ανάπτυξη χωροθετείται στο αποτύπωμα των μη διατηρητέων οικοδομών που προϋπήρχαν στον χώρο. Η πρόταση προτείνει κατάργηση των κτηρίων αυτών και την προσθήκη δύο όγκων, οι οποίοι αγκυρώνονται στρατηγικά στο υφιστάμενο κτήριο, δημιουργώντας μια δυναμική σύνθεση που ανταποκρίνεται τόσο στις αισθητικές, όσο και στις λειτουργικές απαιτήσεις του έργου. Οι δύο όγκοι λειτουργούν συμπληρωματικά, προσφέροντας διαφορετικές χωρικές ποιότητες και επιλύοντας τον διάλογο μεταξύ παλιού και νέου.
Ο πρώτος όγκος αναπτύσσεται οριζόντια, στο ύψος των τεσσάρων ορόφων του διατηρητέου κτηρίου, ενώ ο δεύτερος αναπτύσσεται καθ’ ύψος σε ύψος επτά ορόφων. Απώτερος σκοπός του σχεδιασμού της πρότασης καθ’ ύψος, είναι η βέλτιστη χωροδιάταξη του δομημένου όγκου, των χρήσεων και λειτουργιών, καθώς και των ανοικτών χώρων, ώστε να μεγιστοποιείται το όφελος προς την πόλη. Η συγκεκριμένη προσέγγιση της δημιουργίας ενός επταώροφου κτηρίου, προκύπτει από την ανάγκη δημιουργίας ενός μεγαλύτερου ενιαίου και λειτουργικού αίθριου, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των μέγιστων αναπτυξιακών δικαιωμάτων του τεμαχίου.
Ισόγειο
Σημαντικό μέλημα της πρότασης αποτελεί η διατήρηση της έννοιας του αιθρίου. Μέσω του επανασχεδιασμού της διάταξης των χώρων, προκύπτει η δημιουργία ενός ενιαίου ισόγειου αιθρίου, το οποίο αποτελεί το σκηνικό της καθημερινότητας τόσο τον εργαζομένων του κτηρίου αλλά και των επισκεπτών. Το αίθριο χωροθετείται στο κέντρο του κτηρίου, λειτουργώντας ως οπτικός και λειτουργικός πυρήνας που επιτρέπει την εισροή φυσικού φωτός, φυσικού αερισμού και πράσινου στοιχείου, δημιουργώντας ένα μικρόκλιμα στον χώρο.
Το ισόγειο παύει να φιλοξενεί ένα περίκλειστο αίθριο, αποκομμένο από τον αστικό ιστό, το οποίο φιλοξενεί μόνο εργαζόμενους και αναβαθμίζεται σε ένα ανοιχτό πελατειακό χώρο, στον οποίο πλέον η διακίνηση γίνεται ελεύθερα και η πρόσβαση είναι άμεση. Παράλληλα λειτουργεί ως ένας χώρος συγκέντρωσης, κοινωνικής αλληλεπίδρασης, κατάλληλος για τη φιλοξενία εκδηλώσεων αλλά και δραστηριοτήτων.
Όροφος
Η πρόταση εστιάζει στη δημιουργία ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος που συνδυάζει τη λειτουργικότητα με την ευελιξία. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει ανοιχτούς χώρους γραφείων (open plan), οι οποίοι ενθαρρύνουν την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων, διατηρώντας παράλληλα ένα αίσθημα διαφάνειας και ελευθερίας στον χώρο. Παράλληλα, προβλέπονται αίθουσες συνεδριάσεων που ανοίγονται σε αυτούς τους χώρους, επιτρέποντας την άμεση σύνδεση με το open plan και διευκολύνοντας τη ροή των συναντήσεων και της εργασίας. Ταυτόχρονα, τα κλειστά γραφεία προσφέρουν ιδιωτικότητα για πιο συγκεντρωμένες εργασίες ή προσωπικές συζητήσεις, εξασφαλίζοντας έτσι, μια ισορροπία ανάμεσα σε κοινόχρηστους και ιδιωτικούς χώρους. Αυτός ο σχεδιασμός ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος που απαιτεί ευελιξία και προσαρμοστικότητα.
Η πρόταση περιλαμβάνει την προσθήκη χώρων εκτόνωσης στους ορόφους, που προάγουν την ευεξία και την άνεση των χρηστών του κτηρίου. Σε ορισμένους όροφους προβλέπεται η δημιουργία χώρου εκτόνωσης της κουζίνας, ο οποίος συνδέεται με τις αίθουσες συνεδριάσεων, προσφέροντας ένα ευέλικτο περιβάλλον για ανεπίσημες συναντήσεις ή διαλείμματα κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αυτή η σύνδεση ενισχύει την αλληλεπίδραση μεταξύ των εργαζομένων, προσφέροντας έναν χώρο χαλάρωσης που προάγει τη δημιουργικότητα και την κοινωνικότητα.
Επιπλέον, προτείνεται η δημιουργία βιβλιοθήκης στην οροφή του 4ου ορόφου του κτηρίου, η οποία συνοδεύεται από έναν εξωτερικό χώρο μελέτης. Αυτός ο χώρος, όχι μόνο λειτουργεί ως σημείο χαλάρωσης και αναζωογόνησης, αλλά προσφέρει και έναν ήσυχο χώρο για ανάγνωση ή συγκέντρωση. Η παρουσία του πράσινου στοιχείου στην οροφή, βελτιώνει το μικροκλίμα του κτηρίου, συμβάλλοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και στην ευημερία των χρηστών. Στο τελευταίο επίπεδο του κτηρίου, προτείνεται να διαμορφωθεί ως μηχανολογικός όροφος, εξυπηρετώντας όλες τις απαραίτητες τεχνικές υποδομές για την εύρυθμη λειτουργία του κτηρίου.
Διακίνηση – Λειτουργικότητα
Η διακίνηση και η λειτουργικότητα του κτηρίου έχουν σχεδιαστεί με στόχο τη μέγιστη ευκολία και ροή, χάρη στη χωροθέτηση των κηιρίων γύρω από το αίθριο. Η κίνηση οργανώνεται κυκλικά και περιμετρικά του αίθριου, επιτρέποντας στους χρήστες να κινούνται έχοντας άμεση πρόσβαση σε όλους τους βασικούς χώρους ανά όροφο. Αυτή η κυκλική διάταξη προσφέρει οπτική και λειτουργική σύνδεση μεταξύ των χώρων εργασίας, των αιθουσών συνεδριάσεων και των χώρων εκτόνωσης, δημιουργώντας μια αίσθηση συνέχειας στον χώρο. Ο χρήστης συναντά όλους αυτούς τους χώρους στη διαδρομή του, εξασφαλίζοντας μια ομαλή και ευχάριστη εμπειρία μετακίνησης, ενώ το αίθριο λειτουργεί, ως κεντρικό σημείο αναφοράς που συνδέει οπτικά και χωρικά όλους τους ορόφους του κτηρίου.
Στο ισόγειο, η κίνηση είναι ελεύθερη και οργανώνεται ως σταυροδρόμι των κύριων χρήσεων του κτηρίου. Το ισόγειο σχεδιάζεται, έτσι ώστε, να ενσωματώνει βασικούς χώρους, όπως την είσοδο, τα υποδοχικά τμήματα, τις κοινές χρήσεις και τις υπηρεσίες, δημιουργώντας έναν ανοιχτό και προσβάσιμο χώρο. Αυτή η διάταξη επιτρέπει την άμεση και ευέλικτη πρόσβαση σε όλους τους σημαντικούς τομείς του κτηρίου, ενισχύοντας την ροή της κίνησης και την αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών. Το ισόγειο λειτουργεί ως κεντρικός κόμβος που συνδέει τις διάφορες λειτουργίες και διευκολύνει τη μετάβαση μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων του κτηρίου. Όσον αφορά την κατακόρυφη κίνηση, γίνεται προσθήκη ενός κύριου κλιμακοστασίου και ενός κλιμακοστασίου διαφυγής για την αποτελεσματική σύνδεση του υπογείου με τους ορόφους, βελτιώνοντας την κυκλοφορία και την ασφάλεια του κτηρίου.
Διαχείριση Κυκλοφορίας
Η διαχείριση κυκλοφορίας στο ισόγειο του κτηρίου επιτυγχάνεται μέσω της προσθήκης μονοδρόμων περιμετρικά του κτηρίου. Αυτή η διάταξη εξασφαλίζει μια οργανωμένη, αδιάκοπτη και ασφαλή κυκλοφορία, βελτιώνοντας την πρόσβαση και την ροή των οχημάτων και των πεζών. Λόγω περιορισμένου διαθέσιμου ισόγειου εδάφους, γίνεται δημιουργία ενός υπόγειου χώρου για την εξασφάλιση χώρων στάθμευσης. Η είσοδος στον υπόγειο χώρο στάθμευσης, γίνεται μέσω μιας ράμπας που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του κτηρίου και εξυπηρετεί είσοδο και έξοδο από το υπόγειο, χρησιμοποιώντας το σύστημα φωτεινών σηματοδοτών για συντονισμό των οχημάτων.
Υλικότητες και Διαχείριση Όψεων
Η επιλογή υλικών και η διαχείριση των όψεων του κτηρίου επικεντρώνονται στη δημιουργία ενός σύγχρονου και λειτουργικού σχεδιασμού. Ο σκελετός του κτηρίου είναι κατασκευασμένος από εμφανές σκυρόδεμα, το οποίο προσφέρει μια μοντέρνα και ανθεκτική αισθητική, αναδεικνύοντας τη δομική του καθαρότητα και δύναμη. Για την αποτελεσματική διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, το κτήριο εξοπλίζεται με δύο διαφορετικά συστήματα ηλιοπροστασίας. Το σταθερό σύστημα παρέχει συνεχή προστασία από την υπερθέρμανση και ενισχύει τη λειτουργικότητα του κτηρίου. Παράλληλα, το πτυσσόμενο σύστημα προσφέρει ευελιξία, επιτρέποντας την προσαρμογή της κάλυψης, ανάλογα με τις συνθήκες φωτισμού και τις εποχές του χρόνου. Αυτή η συνδυασμένη προσέγγιση, όχι μόνο εξασφαλίζει αρχιτεκτονική συνοχή αλλά ενισχύει τη βιωσιμότητα και την ενεργειακή αποδοτικότητα του κτηίου, προσφέροντας μια αρμονική ισορροπία μεταξύ αισθητικής και λειτουργικότητας.
Αναφορικά με την αναδιαμόρφωση της νότιας όψης του βόρειου τμήματος του διατηρητέου κτηρίου, εφαρμόζεται η ίδια γλώσσα σχεδιασμού με την πρόταση, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέπεια και η ενοποίηση της αρχιτεκτονικής εμφάνισης. Τα νέα στοιχεία περιλαμβάνουν συστήματα ηλιοπροστασίας, τα οποία αναγνωρίζονται ως σημαντικό κομμάτι της συνολικής σχεδίασης. Το σταθερό σύστημα ηλιοπροστασίας, συνδυάζεται με την υπάρχουσα όψη, ενισχύοντας τη λειτουργική προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία, ενώ παραμένει συμβατό με τη βασική αισθητική του κτιρίου.
Επίλογος
Συνολικά, η προσθήκη αυτή δεν αποτελεί απλώς μια επέκταση του κτηρίου, αλλά μια ουσιαστική αναβάθμιση που ενσωματώνει βιώσιμες πρακτικές, σύγχρονη αρχιτεκτονική αισθητική και λειτουργική ευελιξία, δημιουργώντας ένα σύγχρονο πρότυπο εργασιακού περιβάλλοντος για τον δημόσιο τομέα.
