Ανδρέας Κωνσταντίνου, Ειρήνη Κλειδαρά
Αναπτύσσοντας Συνέργειες: Διαδράσεις μεταξύ χώρου και χρόνου
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της τοποθεσίας του έργου στον αστικό ιστό της Πάφου και τις δυνατότητες συνέργειας με τα υπόλοιπα δημόσια, διοικητικά και πολιτιστικά έργα της περιοχής, η πρόταση εστιάζει στην αξιοποίηση των ανοιχτών χώρων για δημόσια χρήση, τόσο στην ενότητα του διατηρητέου κτηρίου, όσο και στην ενότητα του Κέντρου Επιχειρηματικότητας. Ταυτόχρονα προτείνεται μια δυναμική σχέση μεταξύ των δύο, όπου ο ελεύθερος συλλογικός χώρος είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του έργου.
Περιγραφή Πρότασης
Εκτιμώντας τον ανοιχτό δημόσιο χώρο ως διαχρονικό πυρήνα της καθημερινής ζωής στην Κύπρο, η πρόταση επιδιώκει την ενοποίηση των δύο λειτουργικών ενοτήτων τόσο μεταξύ τους, όσο και με την πόλη, μέσω της δημιουργίας ενός ανοιχτού χώρου δημόσιου χαρακτήρα. Η κεντρική ιδέα βασίζεται στη δημόσια χρήση του “εδάφους”, το οποίο λειτουργεί ως εργαλείο διαχείρισης των ροών και της τοπογραφίας που έρχεται να δώσει απάντηση στην γεωμετρία του τεμαχίου, το στενό μέτωπο στον δρόμο και το μεγάλο βάθος τεμαχίου.
Βασικό χαρακτηριστικό της πρότασης στο τεμάχιο της νέας οικοδομής είναι η ανύψωση του “εδάφους”, η οποία έχει πολλαπλούς στόχους. Πρώτον, αξιοποιεί πλήρως τη γεωμετρία του οικοπέδου, ενεργοποιώντας τον ελεύθερο χώρο. Επίσης, φιλοξενεί το λειτουργικό πρόγραμμα των γραφείων στο κάτω επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως “βάση” για τις αίθουσες διδασκαλίας. Τέλος, δημιουργεί μια συνεχόμενη κίνηση από την αρχή, μέχρι το τέλος του στενόμακρου οικοπέδου με χρήσεις κατά μήκος που εκτονώνονται στο επίπεδο αυτό.
Η διαχείριση των υψομετρικών διαφορών, μέσω της ανύψωσης από τη μία πλευρά και της βύθισης από την άλλη, δημιουργεί μια σύνδεση του νέου κτηρίου και της διατηρητέας οικοδομής κατευθύνοντας τον πεζό από την οδό Αθήνας προς την οδό Θερμοπυλών ή τον χώρο στάθμευσης και το αντίστροφο.
Η ογκοπλασία στο άνω επίπεδο χαρακτηρίζεται από εναλλαγές κενού και πλήρους, χαρακτηριστικό που συναντάται στον ιστό της γειτνιάζουσας πόλης. Αντίθετα, στο χαμηλότερο επίπεδο, η συνεχής όψη κατευθύνει την προσοχή του χρήστη προς το διατηρητέο και τον ανοιχτό χώρο, ενώ ταυτόχρονα απομονώνει τις ασυνεχείς όψεις των γειτονικών κατοικιών και βοηθητικών κτισμάτων.
Χωροθέτηση Λειτουργικού Προγράμματος
Οι χώροι γραφείων και υποστηρικτικών λειτουργιών τοποθετούνται στο κάτω επίπεδο, με κεντρική πρόσβαση από τον ανοιχτό δημόσιο χώρο, τονίζοντας την πρόθεση ενοποίησης των ροών των δύο τεμαχίων. Η πρόσβαση στο νέο κτήριο από την οδό Θερμοπυλών γίνεται σε πρώτη φάση από το υφιστάμενο άνοιγμα του διατηρητέου. Σε δεύτερη φάση, από ένα νέο πέρασμα σε τυπολογία στοάς που οδηγεί στο χώρο υποδοχής.
Οι αίθουσες διδασκαλίας οργανώνονται ως ανεξάρτητοι όγκοι με υπαίθρια και ημι-υπαίθρια διακίνηση. Οι οπτικές φυγές ανάμεσα στις αίθουσες δημιουργούν αμφίδρομες σχέσεις ανάμεσα στον ανοιχτό χώρο και το κτήριο.
Η αμφιθεατρική αίθουσα τοποθετείται στο βόρειο τμήμα, καθιστώντας την κατάλληλη και για εκδηλώσεις εκτός του ωραρίου λειτουργίας του Κέντρου Επιχειρηματικότητας, έχοντας έναν πιο δημόσιο χαρακτήρα. Περιβάλλεται από γυάλινο κέλυφος και προσφέρει δυνατότητα εκτόνωσης – ενοποίησης με τον υπαίθριο χώρο, για διάφορες δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Η αίθουσα εκμεταλλεύεται τις υψομετρικές διαφορές και εντάσσεται έτσι η κλιμακωτή της μορφή.
Όσον αφορά υπηρεσίες και μηχανολογικά του νέου κτηρίου, τα ντεπόζιτα νερού του νέου κτηρίου τοποθετούνται στο κάτω επίπεδο σε χαμηλούς σε ύψος χώρους, ενώ στις οροφές των αιθουσών τοποθετούνται φωτοβολταϊκά πλαίσια και μηχανήματα κλιματισμού.
Κέλυφος
Το κέλυφος των αιθουσών διδασκαλίας αφενός, επιτρέπει την οπτική σύνδεση με τον ανοιχτό χώρο και το διατηρητέο κτήριο και, αφετέρου, προσφέρει ηλιοπροστασία. Η επιλογή κεραμιδιού Γαλλικού τύπου διαστάσεων 410 x 240χιλ. – το οποίο συναντούμε στο διατηρητέο κτήριο – στερεωμένο σε κάθετες μεταλλικές λάμες, δημιουργεί ένα μικροκλίμα στους υπαίθριους χώρους, και συνομιλεί με την “παράδοση” με σύγχρονο τρόπο. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο σκιάζει τα σημεία που απαιτείται κυρίως τις δυτικές και ανατολικές λειτουργώντας σαν περσίδα και φαίνεται να έχει μεγάλο αντίχτυπο και σε νότιες όψεις, χωρίς να περιορίζει το φωτισμό στον εσωτερικό χώρο.
Αποκατάσταση Διατηρητέας Οικοδομής
Στη διατηρητέα οικοδομή, δημιουργούνται προσβάσεις σε στρατηγικά σημεία, από το χώρο στάθμευσης και από το κέντρο νεανικής επιχειρηματικότητας. Τα καταστήματα χωροθετούνται έτσι ώστε να έχουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη επαφή, με ανοικτό χώρο, με το δρόμο ή τα δημόσια περάσματα. Οποιεσδήποτε νέες κατασκευές εσωτερικά, παραμένουν σε χαμηλότερο επίπεδο από τη ξύλινη οροφή, για να είναι αναγνώσιμη η αρχική κατάσταση. Το εστιατόριο χωροθετείται νότια προς το χώρο στάθμευσης για ευκολότερη φορτοεκφόρτωση και για λειτουργεία της κουζίνας. Τα παραδοσιακά υλικά και οι τεχνικές δόμησης διατηρούνται, με ταυτόχρονη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των οροφών, χωρίς αλλοίωση εξωτερικά.
Οι υφιστάμενες παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τις όψεις επαναφέρονται κατά το δυνατόν στην αρχική κατάσταση. Σε περιπτώσεις όμως που έχουν ήδη γίνει διανοίξεις και απαιτούνται μεγαλύτερα ανοίγματα για καλή λειτουργικότητα, τα ανοίγματα αυτά τροποποιούνται για να είναι αντιληπτά σαν σύγχρονες επεμβάσεις. Τα κουφώματα συντηρούνται όπου διασώζονται, ενώ τα νέα, ακολουθούν τις γραμμές των υφιστάμενων, με απλοποιημένες μορφές, ώστε να υποδηλώνουν τη σύγχρονη κατασκευή. Διπλοί υαλοπίνακες ενισχύουν την ενεργειακή απόδοση, ενώ νέα ανοίγματα γίνονται σε επιλεγμένα σημεία για βελτίωση της λειτουργικότητας των χώρων.
Στις βοηθητικές κατασκευές της δυτικής πτέρυγας διασφαλίζεται αισθητική ομοιογένεια, με την αντικατάσταση των μεταγενέστερων κουφωμάτων με μεταλλικά. Οι μηχανολογικές εγκαταστάσεις θα μεταφερθούν σε ημιυπόγειο χώρο / ανάχωμα, που αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο στο σχεδιασμό του ανοικτού χώρου του διατηρητέου τμήματος.
