Φλώρης Παναγίδης και Aida Spinazzola, Αρχιτέκτονες

Η παραδοσιακή πετρόκτιστη οικοδομή στη Βάβλα αγοράστηκε για να αποτελέσει τη μόνιμη κατοικία της ιδιοκτήτριας. Από την πρώτη επίσκεψη στο χώρο μας εντυπωσίασε η πλοκή των οργανικά συνδεδεμένων χώρων και η πληθώρα των αξιολόγων παραδοσιακών αρχιτεκτονικών στοιχείων: ελίομηλος, στάβλοι, σώσπιτα, χώροι παρασκευής κρασιού, εσωτερικές αυλές, εξωτερική πέτρινη σκάλα και έξη καμάρες. Η οικοδομή αποτελούσε ένα μικρόκοσμο της τοπικής αγροτικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Το ισόγειο χρησίμευε κυρίως σαν βιοτεχνικός χώρος ενώ οι κατοικήσιμοι χώροι περιοριζόταν στο πολύ μικρότερο ανώι.

Από την αρχή διαφάνηκε η ανάγκη ουσιαστικής χρήσης των σκοτεινών δωματίων του ισογείου για κάλυψη των αναγκών της ιδιοκτήτριας. Για το λόγο αυτό, αγοράστηκε μέρος του διπλανού τεμαχίου, το οποίο βυθίστηκε σκαλιαστά μέχρι το επίπεδο του ισογείου για να δοθεί με τον τρόπο αυτό φωτισμός, αερισμός, όπως και χώρος για εσωτερική σύνδεση των δύο επιπέδων. Το πνεύμα που διείπε τη μελέτη και επέμβαση στην οικοδομή ήταν ο σεβασμός και η ελαχιστοποίηση της παραποίησης της υφιστάμενης οικοδομής από την μια και η καθαρά σύγχρονη αντιμετώπιση των απαραίτητων επεμβάσεων και νέων κατασκευών από την άλλη. Σε αυτή την προσπάθεια η πολύ θετική προσέγγιση της ιδιοκτήτριας ήταν σημαντική.

Ο κύριος κορμός της παραδοσιακής οικοδομής ανακαινίστηκε με μεγάλη προσοχή και προσήλωση στις ενδεδειγμένες μεθόδους: όπου χρειάστηκε ξαναχτίστηκε σωστά τοπική πέτρα, επαναχρησιμοποιήθηκαν τα αρχικά βολίτζια, τοποθετήθηκαν γυψομάρμαρο και σκλιβωτό μπετόν στα δάπεδα (πάνω από την ενδοδαπέδια θέρμανση), χρησιμοποιήθηκε γύψιμο επίχρισμα χωρίς οδηγούς, υδρόφιλες ασβεστομπογιές και οροφές από καλάμια και σκλιβάτζια, όπως ακριβώς ήταν τα υφιστάμενα. Οι σύγχρονες επεμβάσεις, μικρότερες σε κλίμακα, έγιναν με μπετόν, σίδερο και γυαλί έτσι που η αντίθεση μεταξύ των δύο μερών να αναδεικνύει το ιστορικό βάθος της οικοδομής, να ενισχύει την ταυτότητα του κάθε μέρους και να επιτρέπει τη σωστή ανάγνωση της εξέλιξης της οικοδομής στο χρόνο.

Η κύρια είσοδος της κατοικίας από το ψηλό σημείο του δρόμου ανεβάζει στο μικρό χωλ στο ανώι. Τα εξωτερικά σκαλιά της εισόδου, σαν νέο στοιχείο, κατασκευάστηκαν από λεπτές μεταλλικές γωνιές και σανίδες ξύλου που εξέρχονται προβολικά από την πέτρα. Στο ανώι, ο μεγάλος χώρος που ανοίγει στην καλυμμένη βεράντα, μετατράπηκε σε σαλόνι. Ο τοίχος δυτικά από το χωλ του ανωγίου τρυπήθηκε και δόθηκε έτσι πρόσβαση στο νέο εσωτερικό κλιμακοστάσιο που συνδέει τα δύο επίπεδα. Η όλη κατασκευή του κλιμακοστασίου και του φουαγιέ που δημιουργήθηκε στο ισόγειο, σαν νέα προσθήκη, κατασκευάστηκε με σύγχρονα υλικά, ανεπίχριστο μπετόν, σιδηροκατασκευές και γυαλί. Το υαλοπέτασμα που ανοίγει προς τη νέα αυλή και ένας φωταγωγός στην οροφή του φουαγιέ φέρνουν αρκετό φυσικό φωτισμό στην κουζίνα που βρίσκεται νοτιοδυτικά στο πιο βυθισμένο σημείο του υπογείου.

Ο χώρος της κουζίνας / τραπεζαρίας, όπως διαμορφώθηκε ανοίγοντας υφιστάμενες τοιχοποιίες, αποτελεί το κομβικό σημείο διακίνησης συνδέοντας τη νέα αυλή με την παλιά και με τη ζώνη του κυρίως δωματίου βόρεια. Στο βαρύ πετρόκτιστο δωμάτιο εγκαταστάθηκε μια σύγχρονη λευκή κουζίνα που εντάσσεται στο χώρο με ιδιαίτερη αντίθεση, όμως κατά την άποψη μας, αρμονικά. Δια μέσω του ηλιακού και της παλιάς εσωτερικής αυλής δίδεται πρόσβαση σε δύο υπνοδωμάτια και στον ελιόμηλο που μετατράπηκε σε εργαστήρι για τις χειροτεχνικές δραστηριότητες της ιδιοκτήτριας.

Η βόρεια πτέρυγα αφιερώθηκε στους χώρους του κυρίως δωματίου. Το δίχωρο με τη χαμηλή καμάρα μετατράπηκε σε χώρο ύπνου. Μεταξύ του κυρίως λουτρού και γκαρταρόμπας στήθηκε νέος τοίχος, ο οποίος αφέθηκε σε χαμηλό ύψος και συνδέθηκε με την ξύλινη οροφή με γυάλινη και μεταλλική κατασκευή. Η πρόσβαση στο λουτρό γίνεται από μια γυάλινη πόρτα “frameless” που αφήνει ανέπαφο τον πλευρικό ακανόνιστο πέτρινο τοίχο. Τα λουτρά επίσης, σαν νέα ξένα στοιχεία προς το αρχικό παραδοσιακό οικοδόμημα, σχεδιάστηκαν με μια σύγχρονη αισθητική προσέγγιση. Ανάλαφρες κατασκευές από καρύδια και επιφάνειες από γκρίζα Pietra Serena συνδυάστηκαν με τους πέτρινους ακανόνιστους τοίχους και τα ξύλινα ταβάνια. Στην νέα αυλή δυτικά, τοποθετήθηκε ψηλά πάνω από το μηχανοστάσιο ο χώρος στάθμευσης. Απο εκεί κατεβαίνοντας σταδιακά δίνεται πρόσβαση προς τους χώρους της κουζίνας μέσα από τη νέα προσθήκη της σκάλας και του φουαγιέ. Στην αυλή τοποθετήθηκε επίσης κολυμβητική δεξαμενή, υπερυψωμένη από το δάπεδο και τελειωμένη με ειδικό τσιμεντοειδές επίχρισμα έτσι που να μοίαζει περισσότερο με δεξαμενή παρά με πισίνα. Η κατοικία δέχθηκε την ουσιαστική της ολοκλήρωσης με την εγκατάσταση της ιδιοκτήτριας, η οποία με μεγάλο σεβασμό προς το έργο και ιδιαίτερα εκλεπτυσμένες προσθήκες έδωσε στο σπίτι το δικό της στίγμα και την τελική του ταυτότητα.

Κρατικό Βραβείο Αρχιτεκτονικής 2007 – Κατηγορία Γ’ – Σύγχρονες Επεμβάσεις σε Παραδοσιακά, Ιστορικά Κτήρια