Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου καταδικάζει τη προσπάθεια επινόησης νέας διαδικασίας ανάθεσης έργων του Δημοσίου και συγκεκριμένα για το νέο Κτήριο του Κτηματολογίου, που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ποιοτικών κριτηρίων ως προς τον σχεδιασμό, προχειρότητα προγραμματισμού, ασυνέπεια στις κατευθυντήριες πολιτικές της ΕΕ και αδιαφάνεια στον τρόπο κρίσης.
Συγκεκριμένα, το Τμήμα Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ) έχει εφεύρει μια διαδικασία παραλλαγής της μεθόδου Μελέτης – Κατασκευής – Συντήρησης που περιλαμβάνει την επιλογή του Εργολάβου με την πιο χαμηλή τιμή ΧΩΡΙΣ ΣΧΕΔΙΑ. Στην συνέχεια καλείται ο επιτυχών να υποβάλει με 3 διαφορετικά Αρχιτεκτονικά Γραφεία, σχέδια για να αποφασίσει μια επιτροπή ποιό από τα 3 προτιμά χωρίς οποιαδήποτε διαφάνεια, κριτήρια ή να λάβει υπόψη το πραγματικό κόστος κάθε λύσης ή και το κόστος συντήρησης στην διάρκεια ζωής του έργου (Life cycle cost). Αυτό αποτελεί την ταφόπλακα στον Πολιτισμό, στο Δομημένο Περιβάλλον και στην Αρχιτεκτονική σαν πνευματική εργασία. Προσβάλλει την επιστημονικότητα και τον δημιουργικό πολιτισμό που κάθε κράτος έχει υποχρέωση να προσφέρει στους πολίτες του.
Η Δημοπράτηση Δημοσίων Έργων με το σύστημα Μελέτη – Κατασκευή, δυστυχώς αποτελεί πλέον ένα από τους κύριους “φορείς παραγωγής δημόσιας αρχιτεκτονικής” στην Κύπρο αντικαθιστώντας τον θεσμό των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών που εφαρμόζεται ευρέως για κτήρια Δημόσιου Χαρακτήρα στον Ευρωπαϊκό χώρο.
Τα κύρια στοιχεία που χαρακτηρίζουν ως προβληματική την μέθοδο Μελέτη – Κατασκευή είναι:
- Η έλλειψη κάθε προγραμματισμού και οι ευκαιριακές αποφάσεις που προσδιορίζουν και διαμορφώνουντο δομημένο περιβάλλον και τις Πόλεις μας.
- Έλλειψη ποιότητας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και στο δομημένο περιβάλλον με αδιανόητες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
- Εξευτελισμός της επιστήμης των Αρχιτεκτόνων και άλλων μελετητών και απαξίωση της επιστημονικής εργασία τους.
- Και το κυριότερο υποσκάπτεται η ποιότητα των έργων, η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος αφού μελέτες που εκπονούνται γι’ αυτά διακρίνονται κατά κανόνα από προχειρότητα σε όλα τα επίπεδα της επιστημονικής προσέγγισής τους.
- Δεν υπάρχει διαδικασία αντικειμενικής κρίσης της ποιότητας της μελέτης αλλά απλή μειοδοτική διαδικασία και επιλογή με βάση μόνο την τιμή και καταστρατηγούνται οι κτευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ για να λαμβάνεται υπόψη η ποιότητα και ο Πολιτισμός.
- Ενσωματώνεται η αμοιβή της επιστημονικής εργασίας στο αντικείμενο της δημοπρασίας, συγκρινόμενη με οικοδομικά υλικά (χαλίκια, τούβλα κ.λπ.).
- Δημιουργούνται συνθήκες μη υγιούς ανταγωνισμού λόγω πολύ μικρού αριθμού οικονομικών φορέων που μπορούν να αναλάβουν σημαντικά έργα του Δημοσίου με αυτή την διαδικασία, λόγω του οικονομικού μεγέθους, που πιθανόν να οδηγεί σε ψηλότερες τιμές από τις τιμές αγοράς. Προκαλούμε το ΤΔΕ να παραθέσει στοιχεία με αριθμό οικονομικών φορέων που έχουν υποβάλει προσφορές στα τελευταία 10 μεγάλα έργα Design & Build.
Τα αποτελέσματα από τα ήδη υλοποιημένα έργα της μεθόδου Μελέτη – Κατασκευή, είναι ιδιαίτερα απογοητευτικά και χάνεται μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης και ανάδειξης της ποιοτικής αρχιτεκτονικής και βελτίωσης των Πόλεων μας. Σημαντικά έργα έχουν υλοποιηθεί αλλά και πολύ περισσότερα προγραμματίζονται (νέα σχολικά συγκροτήματα, υγειονομικού ενδιαφέροντος κτήρια κ.λπ.) όπου η αρχιτεκτονική όφειλε και οφείλει να είναι το κυρίως ζητούμενο, αλλά δυστυχώς φαίνεται να είναι μερικώς ή ολικά απούσα.
Η ανάθεση οποιοδήποτε έργου σημαντικής οικονομικής επένδυσης και κοινωνικής αποστολής οφείλει να πραγματοποιείται με διαφάνεια μέσω της προκήρυξης Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών. Ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί είναι το κυρίαρχο μοντέλο για την ανάθεση έργων δημόσιου χαρακτήρα έχοντας αποφέρει κτήρια σημαντικής πολιτιστικής αξίας εντούτοις στην Κύπρο παρακάμπτονται, με προφάσεις ταχύτητας και κόστους, όπου σε καμία περίπτωση δεν ευσταθούν.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου απαιτεί την ακύρωση της διαδικασίας για το νέο Κτήριο του Κτηματολογίου και τάσσεται πλήρως υπέρ στις θέσεις του ΕΤΕΚ για άμεση προκήρυξη Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, βάσει των Κανονισμών Διεξαγωγής Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών του ΕΤΕΚ. Η προσπάθεια αμφισβήτησης του ΕΤΕΚ από το Υπουργείο Μεταφορών και Έργων στην ουσία απαξιώνει το σύνολο των μελετητών του τόπου, τους οποίους αυτό αντιπροσωπεύει ως ο θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας που συμβάλει στις προσπάθειες εκσυγχρονισμού, απλοποίησης των νομοθεσιών και υλοποίησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, προσφέροντας την εμπειρογνωμοσύνη του σε τεχνικά και επιστημονικά θέματα.
Οι συνθήκες είναι τέτοιες που καθίσταται αναγκαίος ο καθορισμός κρατικής πολιτικής για τον τρόπο υλοποίηση δημόσιων έργων, που επηρεάζουν ποικιλοτρόπως τη ζωή του κοινωνικού συνόλου, το οποίο απαιτεί ποιότητα, διαφάνεια και αξιοκρατία. Το κράτος πρέπει να διαχειρίζεται τις δράσεις του με την ίδια ηθική που περιμένει και από τους πολίτες και να αποτελεί το καλό και σωστό παράδειγμα προς μίμηση. Πρέπει να επιμένει όπως όλες οι υπηρεσίες και προϊόντα τα οποία λαμβάνει πρέπει να αποτελούν αποτέλεσμα δίκαιης και αντάξιας αποζημίωσης και ανταμοιβής και όχι αποτέλεσμα εκμετάλλευσης της θέσης ισχύος που το ίδιο απολαμβάνει.
Καλούμε τον υπουργό Μεταφορών και Έργων καθώς και τον Διευθυντή του Τμήματος Δημοσίων Έργων σε συζήτηση και εποικοδομητικό διάλογο για την βελτίωση των αξιοκρατικών διαδικασιών αντί της κατάργησης τους, καθώς και για ετοιμασία κοινού μνημονίου με στόχο την βελτίωση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος και ανάδειξη της ποιοτικής αρχιτεκτονικής σαν φορέας Πολιτισμού.
Επί του ίδιου θέματος εκδόθηκε κοινό Δελτίο Τύπου μεταξύ Ακαδημαϊκών, ΕΤΕΚ, Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου εδώ