Αρχιτέκτονας: Γιώργος Χατζηχρίστου | Συνεργάτες Αρχιτέκτονες: Πέτρος Κωνσταντίνου και Βερόνικα Αντωνίου

ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 2010 | ΕΙΔΙΚΗ ΜΝΕΙΑ | ΑΞΙΟΛΟΓΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ

Η αναζήτηση ιδεών συναφών του θέματος ανακαίνισης διατηρητέων οικοδομών, των οικοδομών σε ακριτικές περιοχές και του επαναπροσδιορισμού της αντίληψης της κατοικίας καθόρισαν το σκεπτικό στο πιο πάνω έργο. Οι σχέσεις μέσα – έξω, ανοικτό – κλειστό, κτιστό – τοπίο, παλιό – νέο και η ρευστότητα των ορίων χώρων και κινήσεων, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής πρότασης.

Η κατοικία βρίσκεται στον παραδοσιακό ιστό του Καϊμακλίου και αποτελεί τμήμα μεγαλύτερης παραδοσιακής κατοικίας. Μετά το διαχωρισμό της αρχικής κατασκευής, το υπόλοιπο μέρος της κατεδαφίστηκε, παραχωρώντας τη θέση του σε μια “σύγχρονη” κατασκευή. Η καμάρα δε από το δίχωρο της αρχικής κατοικίας αποτελεί σύνορο των δύο νέων τεμαχίων. Το τεμάχιο που διαμορφώθηκε φαντάζει σαν ένας παραμορφωμένος δούρειος ίππος, με την εσωτερική αυλή στο βόρειο του τμήμα.

Καταλύτης στην διαμόρφωση της ιδέας αποτέλεσε η επιθυμία για διατήρηση της γοητείας που δημιουργούσε η βλάστηση στην εσωτερική αυλή της παραδοσιακής κατοικίας. Κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου, οι επεκτάσεις της κατοικίας ανοίγουν και ενοποιούνται με τις εσωτερικές αυλέςκαι τον ηλιακό σε μια πλούσια σε εμπειρίες χωρική σχέση. Η αναδιάταξη των χώρων και η χωροθέτηση των επεκτάσεων βασίστηκε στη σωστή βιοκλιματική συμπεριφορά των επιμέρους λειτουργιών. Οι καθιστικοί χώροι και τα υπνοδωμάτια προσανατολίζονται στο νότο, ενώ παράλληλα διαθέτουν τον απαραίτητο διαμπερή αερισμό.

Ο ηλιακός / είσοδος της κατοικίας μπορεί να ενοποιηθεί με την κύρια εσωτερική αυλή με το άνοιγμα των τριών συρόμενων θυρών σε απόσταση από τη βόρεια καμάρα. Ο χώρος αποτελεί το κύριο, πολυλειτουργικό τμήμα της κατοικίας (καθιστικό, γραφείο, τραπεζαρία κλπ) και πλάθεται ανάλογα με τις ανάγκες. Το καθιστικό και το ένα από τα τρία υπνοδωμάτια χωροθετούνται εκατέρωθεν του ηλιακού. Η ιδιαιτερότητα του πρώτου υπνοδωματίου είναι η δημιουργία δωματίου εντός δωματίουμε την πολυεπίπεδη κατασκευή στον κεντρικό χώρο όπου φιλοξενούνται οι πολλαπλές χρήσεις του. Το καθιστικό φιλοξενεί τη βιβλιοθήκη, που σχεδόν αιωρείται στο χώρο.

Η κουζίνα καταλαμβάνει το επίμηκες ανατολικό δωμάτιο. Διατηρείται δε η θέση και το αρχικό μέγεθος του παταριού. Το πατάρι λειτουργεί ως χώρος των παιδιών, έχοντας πρόσβαση με σκάλα πάνω από τα ντουλάπια της κουζίνας, εκτονώνεται δε στην τεχνητή αυλή της ταράτσας.

Σε άμεση επαφή με τη διατηρητέα οικοδομή χωροθετούνται οι διάδρομοι, των οποίων οι εξωτερικές επιφάνειες αποτελούνται από γυάλινα, συρόμενα πανέλα. Το ρευστό όριο απελευθερώνει τη διατηρητέα κατασκευή από οποιαδήποτε επιβάρυνση των επεκτάσεων. Τα δύο επιπρόσθετα υπνοδωμάτια χωροθετούνται κεντρικά και στο βόρειο τμήμα του τεμαχίου αντίστοιχα. Το κεντρικό, με την κεκλιμένη οροφή στραμμένη στο νότο, προσφέρει στο χώρο νότιο προσανατολισμό και ταυτόχρονα βοηθά στον ίδιο προσανατολισμό το βόρειο υπνοδωμάτιο. Στο κέντρο που θρονιάζεται το “μαγικό κουτί”: ανοίγοντας και κλείνοντας ποικιλότροπα τις πόρτες ανακαλύπτεις / δημιουργείς τα τρία κρεβάτια, δύο γραφεία, βιβλιοθήκες, συρταριέρες κλπ. Το δωμάτιο διαθέτει τη δυνατότητα να κλείσει εντελώς και να αποτελέσει αυτοτελή χώρο, ως ένας μαγικός κόσμος (αναφορά του Peter Cook σε επιτόπου επίσκεψη του).

Η ιδαιτερότητα της τομής του κυρίως υπνοδωματίου προσφέρει στο χώρο νότιο προσανατολισμό, πατάρι και μικρή δυτική βεράντα για τον διαμπερή αερισμό. Το πατάρι εκτονώνεται στην τεχνητή αυλή της ταράτσας. Η σκάλα προς το πατάρι μετατρέπεται κινητικά σε γέφυρα. Το νότιο σκίαστρο αποτελείται από κινητό πανέλο με αναρριχητικά φυτά. Μεταξύ των δύο υπνοδωματίων οριοθετείται η δεύτερη εσωτερική αυλή. Η αυλή στην ταράτσα αποτελεί σημαντικό υπαίθριο χώρο εκτόνωσης της κατοικίας.

Όλα τα κουφώματα και οι διαχωρισμοί των χώρων της επέκτασης αποτελούνται από κινούμενα πανέλα, τα οποία μπορούν να εξαφανιστούν σύροντας ή ανοίγοντας τα παράπλευρα. Τα όρια των χώρων διαλύονται / συγχέονται. Με αυτόν τον τρόπο επαναπροσδιορίζεται η παραδοσιακή εσωτερική αυλή.

Όλα τα στοιχεία / υλικά της παραδοσιακής κατοικίας διατηρούνται. Για την ενοποίηση των χώρων χρησιμοποιείται χυτό μωσαϊκό ως πάτωμα σε όλη την οικοδομή. Στις εσωτερικές αυλές, όπως και στην αυλή της ταράτσας, τοποθετήθηκε το ίδιο χαλίκι που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του μωσαϊκό. Το κεντρικό υπνοδωμάτιο διαθέτει ξύλινες επιφάνειες. Η εσωτέρικη ξυλεία αποτελείται από μοριοσανίδα (osb). To ίδιο υλικό χρησιμοποιήθηκε για το καλούπι της μπετονένιας οροφής, ενοποιώντας και πάλι τους χώρους με την υφή του υλικού.  Η επίπλωση σε όλους τους χώρους έχει αποδεσμευτεί από την αναφορά στις τοιχοποιίες και μαζί με άλλα κύρια στοιχεία της κατοικίας δημιουργεί “ιδιαίτερα κινητική κατοικία” (αναφορά από την πρόσφατη επίσκεψη του Juhani Pallasmaa).