Αρχιτέκτονας: Χρίστος Μαραθοβουνιώτης | Συνεργάτης, Αρχιτέκτονας: Αναστασία Τάκη.

Σκεπτικό. Πριν προβούμε στην όποια σχεδιαστική λύση, αυτό που πρώτιστα μας απασχόλησε είναι το πως μια αρχιτεκτονική πρόταση, μπορεί σε περίοδο οικονομικής κρίσης και με χαμηλό προϋπολογισμό- να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση και να δώσει μια νέα ποιότητα χώρου σε μια συνοικία, η οποία παραμένει υποβαθμισμένη.

Δύο άλλα σημαντικά ερωτήματα ήταν το πως μπορεί να επιτευχθεί μία αρχιτεκτονική αφήγηση του χρόνου και της μνήμης συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν, αλλά και πως μπορεί η αρχιτεκτονική να μετατρέψει σε θετικά τα αδιάφορα συναισθήματα των κατοίκων της συνοικίας που βρέθηκαν εκεί “προσωρινά” κάτω από ειδικές συνθήκες;

Διαπιστώσεις / Ευρήματα. Η περιοχή στο σύνολο της είναι ένα αξιόλογο δείγμα παραδοσιακού οικισμού, το οποίο από το 1974 και μετά δεν έχει υποστεί ουσιαστικές αλλοιώσεις, εκτός από τη φθορά του χρόνου και την έλλειψη συντήρησης. Συναντάμε επίσης, μια ενδιαφέρουσα τοπογραφία με πολλαπλά επίπεδα και πιο αξιόλογο σημείο τις σπηλιές.

Το Concept. Αξιολογώντας τα πιο πάνω, γίνεται αντιληπτό ότι, οι όποιες προτάσεις δεν μπορούν να είναι ανατρεπτικές, αλλά ενισχυτικές ενός περιβάλλοντος, του οποίου η ποιότητα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί. Στόχος της πρότασης αυτής δεν είναι η δημιουργία ψευδαισθήσεων με εντυπωσιακές εικόνες, αλλά η δημιουργία- με διακριτικούς αρχιτεκτονικούς χειρισμούς- ενός τόπου αληθινά φιλόξενου για τους προσωρινούς του κατοίκους και η παράδοση στους ιδιοκτήτες του ενός χώρου που δεν θα έχει εξαφανίσει τις μνήμες τους.

Βασισμένοι στα πιο πάνω, κάνουμε προτάσεις, οι οποίες επαναχρησιμοποιώντας την πρώτη ύλη ανανεώνουν το υφιστάμενο και δημιουργούν το καινούργιο. Στην υλοποίηση της πρότασης επικρατεί η λογική της αειφορίας προτείνοντας ελάχιστες μόνο επεμβάσεις με σκυρόδεμα και αξιοπειώντας κατασκευαστικά την ενδιαφέρουσα τοπογραφία με τη δημιουργία δημόσιων χώρων, οι οποίοι μπορούν να γίνουν πραγματικότητα με χαμημούς προϋπολογισμούς.

Υλοποίηση Προγράμματος Διαγωνισμού

Διαδρομή. Η διαδρομή ξεκινά από την οδό Φελλάχογλου και συνεχίζει μέχρι την οδό Ναμίλ Κεμάλ πάνω στην οποία δημιουργούνται στάσεις και μικροί χώροι πρασίνου. Το κομμάτι της διαδρομής από την πλατεία μέχρι τις σπηλιές έχει διαφορετικό χαρακτήρα, δεν περιβάλλεται από οικοδομές και είναι ανοικτό με θέα προς τη θάλασσα. Εδώ προτείνεται δεντροφύτευση και τοποθέτηση καθιστικών σε όλο το μήκος. Η επιφάνεια της διαδρομής που θα χρησιμοποιείται από αυτοκίνητα θα στρωθεί με γρανιτόλιθους, ενώ η επιφάνεια που θα χρησιμοποιείται από τους πεζούς με γρανιτόπλακες. Στα σημεία που γίνεται κάθετη σύνδεση με άλλους δρόμους προτείνονται μοτίβα με διαφορετικού χρώματος γρανιτόλιθους ώστε να λειτουργεί προειδοποιητικά, αλλά και για να διακόπτεται η μονοτονία.

Χώρος Στάθμευσης. Ο σχεδιασμός ενός μεγάλου χώρου στάθμευσης μέσα σε ένα παραδοσιακό πυρήνα αποτελεί πάντα μια δύσκολη άσκηση. Οι αρνητικοί επηρεασμοί από τη διακίνηση και συγκέντρωση μεγάλου αριθμού οχημάτων είναι πολλοί. Αφού μελετήσαμε τα δεδομένα της περιοχής, διαπιστώσαμε πως η είσοδος / έξοδος στο χώρο στάθμευσης από την οδό Ναμίλ Κεμάλ αυξάνει την κυκλοφορία στο δρόμο αυτό και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα σε ένα σημαντικό σημείο της διαδρομής όπου, ο δρόμος είναι αρκετά στενός δυσκολεύοντας έτσι την αναβάθμιση της, αφού η προτεραιότητα ανήκει στα αυτοκίνητα.

Στο σημείο αυτό δημιουργούμαι ένα οργανωμένο χώρο πρασίνου για τους κατοίκους και επισκέπτες, ο οποίος θα λειτουργεί σαν ενδιάμεση ζώνη και φίλτρο ανάμεσα στον οικισμό και το χώρο στάθμευσης. Με αυτή την κίνηση προσπαθούμε να μετατρέψουμε ένα αρνητικό στοιχείο σε θετικό. Επιπλέον, ο χώρος αυτός παρουσιάζει έντονες κλίσεις και διαθέτει επίσης αρκετό πράνινο, στοιχεία που είναι καλύτερο να αξιοποιηθούν για τη διαμόρφωση ενός χώρου πρασίνου, παρά τη δημιουργία χώρου στάθμευσης.

Η διαμόρφωση του χώρου στάθμευσης γίνεται σε απλή και λειτουργική διάταξη. Οι χώροι για τους ΑΜΕΑ τοποθετούνται πλησίον της εισόδου και του χώρου πρασίνου, όπου έχουν άμεση πρόσβαση στη ράμπα. Περιμετρικά και ενδιάμεσα γίνεται φύτευση για οπτική απομόνωση από τον οικισμό και δημιουργία σκίασης.

Η επιφάνεια στρώνεται με κυβόλιθους, οι οποίοι τοποθετούνται πάνω σε πιεσμένη άμμο. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται η μάζα δαπέδου, και κατ’ επέκταση η εκπομπή θερμότητας το καλοκαίρι, ενώ παράλληλα μεγάλο μέρος των όμβριων απορροφάται από το έδαφος και δεν διοχετεύεται στους γύρω δρόμους.

Η Πλατεία. Η περιοχή της πλατείας αποτελεί το σημαντικότερο σημείο ψυχαγωγίας και εμπορικότητας. Ωστόσο, η δραστηριότητα γίνεται σε ανοικτούς χώρους περιμετρικά, ενώ ο διαμορφωμένος χώρος της πλατείας αποτελεί ένα νεκρό χώρο. Στην παρούσα λύση προτείνουμε μια πλατεία, η οποία διαχέεται μέσα στον χώρο φτάνοντας μέχρι τα μέτωπα των κτηρίων που την περιβάλλουν καθώς και στα σημεία που παρεμβάλλεται ο δρόμος. Πρόκειται δηλαδή για μια πλατεία χωρίς σαφή όρια.

Ο χειρισμός των υψομέτρων εμπίπτει σε αυτή τη λογική και γίνεται με τρόπο ώστε να απαμβλυνθούν οι έντονες υψομετρικές διαφορές. Οργανικά η πλατεία χωρίζεται σε 3 ενότητες. Το διάδρομο διακίνησης, το στεγασμένο χώρο εστίασης και τον ανοικτό χώρο στάσης και διακίνησης όπου τοποθετούνται παγκάκια και γίνεται δεντροφύτευση. Ο στεγασμένος χώρος διαμορφώνεται με ένα μεταλλικό στέγαστρο, του οποίου το σχήμα έχει μια ρευστότητα, ως μια σύγχρονη διαλεκτική με τον χώρο. Η οροφή του είναι κατασκευασμένη με φυσικό κασσίτερο (preweathered zinc) με ενδιάμεση θερμομόνωση.

Ο φωτισμός της πλάτειας γίνεται κατά κύριο λόγο από το δάπεδο. Τοποθετήσαμε φωτιστικά στους κόμβους που σχηματίζονται από τον κάνναβο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα γεωμετρικό οπτικό εφέ, το οποίο καθορίζει την επιφάνεια της κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα υλικά του πατώματος είναι συνδυασμός γρανιτόπλακας και σκυρόδεμα τριφτό. Ο διαδρόμος είναι από ξύλινο deck. Προτείνεται επίσης αναδιαμόρφωση του υφιστάμενου χώρου στάθμευσης πλησίον της πλατείας, αλλάζοντας τα υλικά ώστε να επικρατεί ομοιογένεια και ταυτόχρονα γίνεται τοπιοτέχνηση με παγκάκια προς την πλευρά του κρημνού για απόλαυση της θέας.

Σπηλιές. Οι σπηλιές αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο της φύσης και της τοπογραφίας της περιοχής. Γι’ αυτό και η σχεδιαστική προσέγγιση γίνεται με τον ανάλογο σεβασμό, με διακριτικές επεμβάσεις που έχουν σαν στόχο να αναδείξουν τον φυσικό πλούτο. Σχεδιάσαμε διαδρομές και μονοπάτια διακίνησης και εξερεύνησης του χώρου, δημιουργήσαμε χώρους πρασίνου και στάσεις με καθιστικά για ξεκούραση και απόλαυση του ίδιου του χώρου αλλά και της θέας απέναντι, προτείνουμε ελαφριές μεταλλικές πέργολες καλυμμένες με κυπριακά αναρριχώμενα φυτά για τη δημιουργία σκιερών χώρων, όπου θα μπορούν να φιλοξενούνται διάφορες δραστηριότητες.

Ο χώρος των εκδηλώσεων γίνεται σε μια επιφάνεια με κλίση και εντάσσεται στην τοπογραφία του εδάφους. Στο πάνω επίπεδο των σπηλιών γίνονται ανάλογες προτάσεις, οι οποίες όμως έχουν πιο έντονο γεωμετρικό χαρακτήρα θέλοντας με αυτό τον τρόπο να αποτυπώσουμε την αστικότητα του χώρου αλλά και να τονίσουμε το ανάγλυφο της γραμμής του κρημνού. Στο χώρο αυτό δημιουργήσαμε επίσης, στάσεις αλλά και σημεία θέασης προς τη θάλασσα και την πόλη. Δημιουργήσαμε επίσης, ένα πιλοτικό βοτανικό κήπο με ενδημικά φυτά για χρήση από το παρακείμενο σχολείο για εκπαιδευτικούς σκοπούς.