Simpraxis Architects LLC
Μάριος Χριστοδουλίδης, Χρίστος Χριστοδούλου
Με ομάδα μελέτης: Botao Sheng, Μάριος Τσανγγάρης, Μαρία Καρύδου, Χαρά Ευτυχίου

Εισαγωγή
Τα Σχολεία συνιστούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ιστορικής και πολιτιστικής εξέλιξης μιας κοινωνίας. Περισσότερο δε η Προδημοτική και το Δημοτικό, τα οποία αποτελούν το θεμέλιο του όλου εκπαιδευτικού οικοδομήματος. Η προσέγγιση της πρότασης έχει ως βασικό άξονα την δημιουργία χώρων με Παιδοκεντρικό χαρακτήρα. Χώρους που θα προσφέρουν εκπαιδευτικές βιωματικές εμπειρίες στα παιδιά και θα δημιουργούν τις συνθήκες για βέλτιστη εκπαιδευτική δραστηριότητα και κοινωνικοποίηση. Το “Ελένειον” αποτελεί ένα από τα πιο ιστορικά Σχολεία της Λευκωσίας με πολυδιάστατο ρόλο, και η ελάχιστη προσθήκη, αφ’ ενός σύγχρονη, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον ιστορικό, παιδαγωγικό και κοινωνικό χαρακτήρα του υφιστάμενου κτηρίου.

Αρχές Σχεδιασμού
Οι βασικές αρχές σχεδιασμού και αναδιάταξης των χώρων, βασίζονται στην οργανωτική, λειτουργική δομή με βάση τις προγραμματικές ανάγκες, με σεβασμό ως προς την ιστορικότητα, την κλίμακα και το ύψος του υφιστάμενου κτηρίου, που αποτελεί τοπόσημο για την Λευκωσία. Λαμβάνει υπόψη τις κλιματολογικές συνθήκες, τον προσανατολισμό, έχει οικολογικές αναφορές καθώς και σεβασμό στο άμεσο και ευρύτερο φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Η δημιουργία ευήλιων, ευάερων, όμορφων, ασφαλών χώρων εκπαίδευσης, παιγνιδιού και κοινωνικοποίησης, ήταν βασική επιδίωξη στον σχεδιασμό της πρότασής μας. Δημιουργήθηκαν λειτουργικοί και ευχάριστοι χώροι που προάγουν την εκπαιδευτική διαδικασία και συντείνουν στον κοινωνικό ρόλο του Σχολείου.

Αειφορία – Οικολογικές – Περιβαλλοντικές Αρχές
Η αειφορία και η οικολογική προσέγγιση διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αρχιτεκτονική μας επίλυση. Όλα τα εργαστήρια του Δημοτικού, όπως και οι χώροι δραστηριοτήτων του Νηπιαγωγείου οργανώνονται με Νότιο προσανατολισμό και σε απόσταση από τα αθλητικά γήπεδα και τον δρόμο, προσφέροντας ευήλιους χώρους διδασκαλίας με την απαραίτητη απόσταση – προστασία από θορύβους για αποτελεσματική διδασκαλία. Διαθέτουν διαμπερή αερισμό και μέγιστο αριθμό υαλοπινάκων για φυσικό φωτισμό. Διαθέτουν επίσης οριζόντιο σκίαστρο, το οποίο λειτουργεί ταυτόχρονα για σκίαση, αλλά και αντανακλώντας φυσικό φως στο ταβάνι και ενδότερα των αιθουσών (natural light reflector). Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι ανακυκλώσιμα και ανάγκης μηδαμινής συντήρησης. Χρησιμοποιείται πράσινο και φύτευση (βλ. διάγραμμα όπου πράσινο ισόγειο και όροφο), με όλες τις αίθουσες να έχουν άμεση οπτική επαφή και πρόσβαση προς τους χώρους πρασίνου. Τα παιδιά έχουν άμεση βιωματική επαφή, τόσο κατά την διάρκεια της μάθησης, όσο και κατά την διάρκεια του παιγνιδιού. Στο ισόγειο, όσο και στον όροφο δημιουργούνται υπαίθριοι χώροι πρασίνου, σκιασμένες προσβάσεις με πράσινο, στοχευόμενη δεντροφύτευση, διαχείριση όμβριων υδάτων για πότισμα. Ταυτόχρονα στις καλυμμένες διαδρομές (πάνω από την φύτευση) τοποθετούνται φωτοβολταϊκά πλαίσια καθώς και στις επικλινείς νότιες οροφές των εργαστηρίων, χωρίς την ανάγκη επιπλέον υπερύψωσης τους για μέγιστη απόδοση.

Αρχές Οργάνωσης Νηπιαγωγείου και Δημοτικού
Το Νηπιαγωγείο χωροθετείται μόνο στο ισόγειο και λειτουργεί ανεξάρτητα προσφέροντας την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια που είναι απαραίτητες για τις μικρότερες ηλικίες (βλ. διάγραμμα, όπου πράσινο το Νηπιαγωγείο και κόκκινο το δημοτικό σαν όλο σύμπλεγμα). Ταυτόχρονα, επιτρέπονται περιστασιακές οπτικοακουστικές σχέσεις με το Δημοτικό. Έχει είσοδο από την οδό Αγίας Ελένης και με διαδικασία drop-off ακριβώς έξω από την είσοδο συμβάλλει στην ασφαλή είσοδο και έξοδο μικρών παιδιών. Διαθέτει ευκρινές διάδρομο βασικής αξονικής διακίνησης, εντός της εισόδου, με οπτικές φυγές προς τον υπαίθριο χώρο αυλής και παιγνιδότοπου. Ο διάδρομος διακίνησης, ταυτόχρονα λειτουργεί, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, και ως ενδιάμεση ζώνη (buffer zone) ή σαν ηλιακός την χειμερινή περίοδο. Οι βασικές αίθουσες διδασκαλίας χωροθετούνται με νότιο προσανατολισμό και ενδιάμεσα τους παραβάλλεται υπαίθριος χώρος πρασίνου, σαν επιπλέον χώρος εκτόνωσης – διδασκαλίας.

Το Δημοτικό Σχολείο χωροθετείται σε δύο επίπεδα, με στόχο την λειτουργική και ενεργή χρήση και των δύο επιπέδων. Στο ψηλότερο επίπεδο δημιουργούνται οπτικές φυγές σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο, την πόλη, το υφιστάμενο κτήριο, αλλά και με επίπεδο των γηπέδων. Δημιουργείται μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ μαθητών και πόλης, θεατών και αθλουμένων, σύγχρονου και του ιστορικού κτηρίου. Ο βασικός άξονας εισόδου με αφετηρία την Λεωφ. Στασίνου, διαπερνά μέσω της κεντρικής εισόδου, το υφιστάμενο Σχολείο και συνεχίζει μεταξύ των δύο αθλητικών γηπέδων, προσφέροντας άμεση πρόσβαση προς την προτεινόμενη ανάπτυξη. Η διακίνηση από το υφιστάμενο κτήριο διαμέσου των γηπέδων, προς την νέα ανάπτυξη μπορεί επίσης να καλυφθεί προσφέροντας εναλλακτικούς καλυμμένους χώρους διακίνησης και στάσης – κοινωνικοποίησης. Οι εξωτερικοί χώροι εκτόνωσης – άθλησης, παιγνιδιού, διαχωρίζονται στα δύο επίπεδα. Στο ισόγειο καταλαμβάνονται κυρίως από τα γήπεδα παιγνιδιού και άθλησης σε αντίθεση με τον όροφο, όπου προσφέρονται διάφοροι χώροι για συνεύρεση των μαθητών μεταξύ των εργαστηρίων σε άμεση σχέση με χώρους πρασίνου.

Τα δύο επίπεδα ενώνονται – συνδέονται με κεκλιμένη επιφάνεια περιπέτειας – παιγνιδιού με συνδυασμό σκαλοπατιών, ράμπας και δεντροφύτευσης. Η διαδικασία αυτή γίνεται μέρος της κοινωνικοποίησης και του παιγνιδιού καθώς και εναλλακτικός χώρος παρακολούθησης αγωνισμάτων εντός των αθλητικών γηπέδων. Επίσης, η ροή κίνησης από ισόγειο προς όροφο και αντίστροφα μπορεί να γίνεται κυκλικά χωρίς μονοτονία. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται χώροι διακίνησης σε όλη την ανάπτυξη διευρύνοντας τον ωφέλιμο χώρο και δημιουργώντας εμπειρίες θέασης στους μαθητές, τόσο με τον ιστό της πόλης, όσο και με το Σχολείο τους. Ισόγειο χωροθετούνται τα αθλητικά γήπεδα, τα οποία δημιουργούν τον πυρήνα και τον βασικό χώρο εκτόνωσης του όλου συμπλέγματος. Παράλληλα με την οδό Αγίας Ελένης χωροθετούνται ο ένας από τους δύο χώρους εστίασης με θέα προς τα γήπεδα, και το ιατρείο σε κεντρικό σημείο και σε άμεση σχέση με τον δρόμο. Χωροθετούνται επίσης η κουζίνα, χώροι υγιεινής, αίθουσα ειδικής εκπαίδευσης κτλ. Το κυλίκειο επίσης βρίσκεται σε άμεση σχέση με τα αθλητικά γήπεδα και σε άμεση σχέση με την είσοδο, διευκολύνοντας την τροφοδοσία του. Οι χώροι του Δημοτικού και Νηπιαγωγείου είναι προσβάσιμοι από υπηρεσιακά ή οχήματα τροφοδοσίας, σε επιλεκτικές ώρες, ώστε να υπάρχει ασφάλεια για τους μαθητές.

Όροφος – Άνωθεν Επίπεδο
Χωροθετούνται ένας από τους δύο χώρους εστίασης καθώς και τα μεγαλύτερα εργαστήρια, όλα με νότιο προσανατολισμό, καθιστώντας το συγκεκριμένο επίπεδο ενεργό και σημαντικό μέρος τις ευρύτερης διακίνησης εντός του Σχολείου. Στο επίπεδο δημιουργούνται αρκετοί χώροι πρασίνου (green pockets) και σκιασμένοι χώροι διακίνησης με φύτευση.