Ο Aρχιτέκτονας Φοίβος Πολυδωρίδης ήταν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Μοντερνισμού στην Κύπρο. Γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1926. Αποφοίτησε από το Ελληνικό Γυμνάσιο Λεμεσού το 1943. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην «École d’ Architecture de l’ Université de Genève» (Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Γενεύης) από το 1947 μέχρι και το 1953, χρονολογία που επέστρεψε στην Κύπρο. Από το 1954 μέχρι το 1975 εργάστηκε στο Τεχνικό Γραφείο «Τέκτων», με συνεργάτη τον πολιτικό μηχανικό Ανδρέα Παπαδόπουλο. Το 1975 ίδρυσε το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο, στο οποίο και εργάστηκε μέχρι το 1986.
Ο Πολυδωρίδης, με τα κτήριά του, διαμόρφωσε την εικόνα της μοντερνιστικής Λεμεσού. Σχεδίασε μια σειρά από ιδιωτικές κατοικίες, αλλά και κτήρια όλων των χρήσεων. Στα σημαντικότερά του έργα συγκαταλέγονται το Εργοστάσιο Κόκα-Κόλα στη Λευκωσία (1955), το Μακαρονοποιείο Δωρίτη (Β’ Φάση) στη Λεμεσό (1959), η Φάρμα Λανίτη στη Λεμεσό (1961), η Αποθήκη Χαρουπιών κοντά στο νέο λιμάνι της Λεμεσού (1961), το Τουριστικό Περίπτερο Δημοσίου Κήπου Λεμεσού (1960-1962), το Ξενοδοχείο «Πανόραμα» στην Πλατεία Ηρώων της Λεμεσού (1963) και η πολυκατοικία Ακταία στη Γερμασόγεια (1972-1974).

Αποθήκη Χαρουπιών (1961)
Η Αποθήκη Χαρουπιών σχεδιάστηκε από τον Πολυδωρίδη και τον πολιτικό μηχανικό Ανδρέα Παπαδόπουλο (1923-2009). Η αποθήκη ανήκει στη Συνεργατική Ένωση Διαθέσεως Χαρουπιών Λεμεσού (1946) και κτίστηκε μετά από προτροπή από τη Διεύθυνση Συνεργατικής Αναπτύξεως, για ενθάρρυνση της συστηματοποίησης του εμπορίου των χαρουπιών. Ο σκελετός του κτηρίου αποτελείται από παραβολοειδή τριαρθρωτά τόξα οπλισμένου σκυροδέματος και η πλήρωση ανάμεσα στα φέροντα μέρη είναι από προκατασκευασμένες πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα τόξα προκατασκευάστηκαν στο έδαφος του εργοταξίου και μετά συναρμολογούνταν ανά ζεύγη στην τελική θέση. Το μισό του τόξου τοποθετούνταν στην θέση του και στηριζόταν από ικριώματα. Το δεύτερο μισό θα έπρεπε να τοποθετηθεί με ακρίβεια για να ολοκληρωθεί η αρθρωτή παραβολή. Ο Πολυδωρίδης επέλεξε τη χρήση παραβολοειδών τόξων με σκοπό τη μείωση των πλάγιων ωθήσεων από τις στοίβες των πολτοποιημένων χαρουπιών. Η αποθήκη παραμένει ένα από τα πλέον εμβληματικά κτήρια του κυπριακού Μοντερνισμού. Ο Πολυδωρίδης είχε πει τα πιο κάτω για την Αποθήκη Χαρουπιών: “Το έργο είχε μηχανικό τον Ανδρέα Παπαδόπουλο, ο οποίος ήταν συνέταιρός μου στο Τεχνικό Γραφείο Τέκτων. Το φέρον σύστημα αποτελείται από τριαρθρωτά τόξα και η πλήρωση από προκατασκευασμένες πλάκες μπετόν αρμέ. Τότε δεν υπήρχαν ειδικοί γερανοί και έπρεπε να γίνει μετατροπή σε κάποιο διαθέσιμο γερανό της εποχής. Το πρώτο ήμισυ του τόξου ετοποθετείτο και εστηρίζετο με υποκείμενη σκαλωσιά. Το πρόβλημα ήτο η στήριξη σε αυτό του δεύτερου ήμισυ τόξου ακριβώς, για να ταιριάζει στην άρθρωση. Η εργασία έπρεπε να γίνει πολύ νωρίς το πρωί, όταν δεν υπάρχει πρακτικά ούτε αύρα ανέμου!”.

Αποθήκη Χαρουπιών 1961

Τουριστικό Περίπτερο Δημοσίου Κήπου Λεμεσού (1960-1962)
Τον χειμώνα του 1966, το ελλαδικό περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ» (με εκδότη τον Αντώνη Κιτσίκη) αφιέρωσε το τεύχος του αριθμός 55 στην αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική παραγωγή της Κύπρου. Το έργο του Πολυδωρίδη που παρουσιάστηκε, σε εκείνη την θρυλική έκδοση του περιοδικού, ήταν το Τουριστικό Περίπτερο Δημοσίου Κήπου Λεμεσού. Σε αυτό το έργο ο Πολυδωρίδης είχε να εντάξει ένα εστιατόριο σε ένα τόπο κατάφυτο με πεύκα και ευκαλύπτους, διατηρώντας και τη θέα προς τη θάλασσα. Το εστιατόριο προοριζόταν για τους επισκέπτες του Δημοσίου Κήπου, αλλά και για διάφορες ετήσιες εκδηλώσεις της πόλης της Λεμεσού. Η πρόκληση ήταν να οικοδομηθούν 250 τετραγωνικά κλειστών χώρων χωρίς να καταστραφεί το άλσος. Ο Πολυδωρίδης εναρμόνισε την κίνηση του κτηρίου ανάμεσα στα δέντρα, θυσιάζοντας μόνο οκτώ δέντρα. Η σύνθεση είναι απλή: δύο οριζόντιες πλάκες μπετόν αρμέ συνδεόμενες με ελαφρύ μεταλλικό σκελετό. Η βάση και μερικοί τοίχοι επενδύθηκαν με φυσική πέτρα. Τα κουφώματα ήταν μεταλλικά, καθώς η χρήση του αλουμινίου δεν είχε αρχίσει την τότε εποχή.

Τουριστικό Περίπτερο Δημόσιου Κήπου Λεμεσού © Ζήνων Σιερεπεκλής

Ξενοδοχείο «Πανόραμα» στην Πλατεία Ηρώων (1963)
Το κτήριο μελετήθηκε από τον Πολυδωρίδη ως όγκος με έμφαση στις όψεις και την επεξεργασία τους. Ο Πολυδωρίδης ακολούθησε τα πρότυπα και τις τάσεις της εποχής του όψιμου κυπριακού Μοντερνισμού. Μετά από μια πρόσφατη ανακαίνιση που σεβάστηκε το χαρακτήρα του κτηρίου, η οικοδομή λειτουργεί σήμερα ως φοιτητικές εστίες.

Η Πολυκατοικία «Ακταία» (1972-1974)
Η πολυκατοικία Ακταία κτίστηκε το 1972-1974 και βρίσκεται στην τουριστική περιοχή της Γερμασόγειας, κατά κυριολεξία πάνω στην ακτογραμμή. Ο Πολυδωρίδης τοποθέτησε την Ακταία πάνω σε μια αρκετά ψηλή pilotis, για να παραμείνει ανεμπόδιστη η θέα της θάλασσας στους χρήστες του παραλιακού δρόμου. Σχετικά με τη μέθοδο κατασκευής, ο Πολυδωρίδης είχε δώσει τις πιο κάτω λεπτομέρειες: “Αρχικά μέχρι και τον 1ον όροφο ακολουθήσαμε την παραδοσιακή κατασκευή με σκελετό μπετόν αρμέ και τοίχους πλήρωσης με διάτρητα τούβλα. Τόσο ο μηχανικός, όσο κι εγώ, είπαμε αφού έχουμε γερανό στο εργοτάξιο (σπάνιο πράγμα την εποχή εκείνη!), γιατί να μην κάνουμε προκατασκευή των τοίχων πλήρωσης και να τους ανεβάζουμε από το έδαφος πάνω στους ορόφους; Είχα κάποια πείρα σε σχέση με τις προκατασκευές, καθώς μαθήτευσα κοντά στο Διευθυντή Σπουδών της Αρχιτεκτονικής Σχολής της Γενεύης (της Σχολής που ήμουν φοιτητής). Ο αρχιτέκτονας αυτός είχε χρησιμοποιήσει την μέθοδο της προκατασκευής σε ένα έργο που ανεγειρόταν τότε κοντά στο Παρίσι. Την φοιτητική στέγη Cité Antony. Έτσι προχωρήσαμε μέχρι την οροφή με προκατασκευασμένους εξωτερικούς περιμετρικούς τοίχους από μπετόν. Για επιπλέον θερμομόνωση κτίζαμε στην εσωτερική πλευρά του τοίχου μια «φόδρα» από διάτρητα τούβλα. Με την μέθοδο αυτή πετύχαμε η περιμετρική πλήρωση να συνδέεται με τον περιμετρικό σκελετό, μέσω αναμονών οπλισμού στις κολόνες και τις δοκούς που ηλεκτροκολλούνταν στον οπλισμό των προκατασκευασμένων τοίχων. Έτσι ολόκληρο το εξωτερικό κέλυφος λειτουργούσε ως ένα Faraday Cage (Κλωβός του Φαραντέι, μια ανακάλυψη του 1836). Το κλουβί αυτό λειτουργεί ως γείωση. Αποτελεί ένα κλειστό μεταλλικό φλοιό που μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα από κεραυνούς κάτω στη γη, προστατεύοντας τους ενοίκους, καθώς ο κλωβός δεν αφήνει το ηλεκτρικό ρεύμα να περάσει από τον περιμετρικό φλοιό στο εσωτερικό του κτηρίου. Θεωρητικά, το κτήριο, έχοντας αυτό το σύστημα, δεν χρειαζόταν και αλεξικέραυνο. Παρόλα τούτα, τοποθετήσαμε δύο αλεξικέραυνα στην πολυκατοικία, αφού δεν μπορούσαμε να πείσουμε τους αγοραστές διαμερισμάτων πως ο κλωβός ήταν αρκετός! Η κατασκευή μας αποδείχτηκε και αντισεισμική. Στο σεισμό του 1996 μόνο ο 1ος όροφος παρουσίασε ρωγμές, ενώ οι υπόλοιποι όροφοι, όπου η πλήρωση ήταν συνδεδεμένη με αναμονές οπλισμού με το σκελετό, δεν παρουσίασαν καμίαν ρωγμή!”.

Η Πολυκατοικία “Ακταία” υπό κατασκευή 1972 – 74

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του
Ο Φοίβος Πολυδωρίδης παρέμεινε, μέχρι το θάνατό του, οξύνους και ευπροσήγορος. Ένας ευπατρίδης της Αρχιτεκτονικής. Οι ευγενικοί του τρόποι φανέρωναν την αστική του καταγωγή και την καλλιέργειά του. Ήταν ταυτόχρονα πολύ προσιτός και διέθετε χιούμορ. Θυμόταν απίστευτες λεπτομέρειες σε σχέση με τα έργα του και ήταν έτοιμος να τις μοιραστεί μαζί με τον συνομιλητή του. Μέχρι το τέλος, ο Πολυδωρίδης παρέμεινε ένας συχνός και αρκετά καλός χρήστης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Διατηρούσε δική του σελίδα στο facebook και ήταν ιδιαίτερα δραστήριος, σχολιάζοντας και παραθέτοντας στοιχεία και σημαντικές πληροφορίες για την αρχιτεκτονική και την ιστορία της πόλης της Λεμεσού, ιδιαίτερα στις σελίδες «Κυπριακός Μοντερνισμός» και «Λεμεσού Μνήμες». Λίγα χρόνια πριν το θάνατό του, οι Χριστάκης Σεργίδης και Αλέξης Παπαδόπουλος, αρχιτέκτονες και μελετητές της ιστορίας της Λεμεσού, προσέγγισαν τον Πολυδωρίδη και άρχισαν τη μελέτη του αρχείου του. Ο Πολυδωρίδης τους έδωσε, προς μελέτη, όλες τις φωτογραφίες από το αρχείο του, αλλά κανένα σχέδιο, αφού, λόγω έλλειψης χώρου, αναγκάστηκε να πετάξει όλα τα σχέδια του γραφείου του, όπως τους είχε πει. Το Μάρτιο του 2019, το έργο του Φοίβου Πολυδωρίδη αναδείχθηκε στο πλαίσιο μεγάλης έκθεσης του ινστιτούτου Goethe της Κύπρου. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ίδρυση του Bauhaus στη Βαϊμάρη της Γερμανίας, το ινστιτούτο Goethe της Κύπρου οργάνωσε μια σειρά από εκδηλώσεις για τους λάτρεις του Μοντερνισμού. Η εκδήλωση για τον Πολυδωρίδη έφερε τίτλο “Φοίβος Πολυδωρίδης – ο εκπρόσωπος του κυπριακού Μοντερνισμού”. Για την ετοιμασία της έκθεσης είχαν εργαστεί ο Γιώργος Χατζηχρίστου (καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), η ομάδα του αρχιτεκτονικού γραφείου του Χατζηχρίστου, ο αρχιτέκτονας Αλέξης Παπαδόπουλος και ο ίδιος ο Φοίβος Πολυδωρίδης. Την τελετή των εγκαινίων της έκθεσης ακολούθησε μια μικρή συζήτηση ανάμεσα στον Παπαδόπουλο και τον Πολυδωρίδη. Ο Φοίβος Πολυδωρίδης απεβίωσε στις 28 Σεπτεμβρίου 2019.

Εργοστάσιο COCA COCA, Λευκωσία – 1950