406architects & LOT office for architecture
Το Ζωντανό Περίβλημα
Εισαγωγή
Η φοιτητική κατοικία σήμερα δεν πρέπει να αποτελεί μια απλή στέγη. Είναι το μέρος όπου οι σπουδαστές, συχνά προερχόμενοι από άλλες πόλεις ή χώρες, αποκτούν την πρώτη τους επαφή με το νέο φοιτητικό περιβάλλον. Έτσι ο τόπος κατοίκισης αντιμετωπίζεται ως ένα μέρος το οποίο ενθαρρύνει τη σύνδεση, ανταλλαγή και δημιουργία δικτύων φιλίας.
Στόχος της πρόταση μας είναι ο επανασχεδιασμός της εμπειρίας της φοιτητικής στέγης ως ένα κτίριο που παράγει οργανικά την έννοια της κοινότητας. Αντί της συνηθισμένης τυπολογίας διαμερισμάτων τα οποία συνδέονται με απρόσωπες και σκοτεινές μεγάλου μήκους διαδρομές, προτείνεται η λειτουργική ενοποίηση των διαμερισμάτων με κοινόχρηστα υπαίθρια “εναέρια μονοπάτια”. Το κτίριο μετατρέπεται σε μια καθ’ ύψος γειτονιά: κάθε στούντιο έχει τη δική του μικρή βεράντα – είσοδο, σαν ένα ατομικό σπίτι ανυψωμένο πάνω από την πόλη, που ταυτόχρονα ανήκει σε ένα συλλογικό πλαίσιο εξωτερικών χωρών οι οποίοι φιλοξενούν χρήσεις και ενθαρρύνουν τη συνάθροιση και την κοινωνικοποίηση των φοιτητών.
Από το επίπεδο του δρόμου, το κτίριο εκπέμπει εξωστρέφεια και πρόσκληση. Ένα περίβλημα από μεταλλικό πλέγμα κατεβαίνει απαλά μέχρι το έδαφος, δημιουργώντας ένα διαπερατό όριο. Ο περαστικός μπορεί να διακρίνει τον κήπο και την κίνηση των φοιτητών, σαν να συνεχίζεται η πόλη μέσα στο κτίριο. Η ισορροπία μεταξύ διαφάνειας και ελεγχόμενης πρόσβασης εξασφαλίζει ασφάλεια, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει φιλοξενία και συλλογική παρουσία προς τη γειτονιά.
Η Κεντρική Ιδέα
Στην καρδιά της πρότασης βρίσκεται η σύλληψη του κτιρίου ως ενός πορώδους, πολυεπίπεδου οργανισμού. Τέσσερις διακριτοί όγκοι, δύο πύργοι κατοικιών και δύο κατακόρυφοι πυρήνες κυκλοφορίας, αρθρώνονται ανεξάρτητα αλλά ενώνονται κάτω από ένα κοινό περίβλημα. Αυτό το περίβλημα, μια ημιδιάφανη μεμβράνη από μεταλλικό πλέγμα, λειτουργεί ταυτόχρονα ως προστασία και ως φίλτρο για το φως, τον αέρα και τη θέα.
Οι φοιτητές δεν περιορίζονται πίσω από στηθαία και συμπαγείς επιφάνειες, καθώς το πλέγμα δημιουργεί μια εμπειρία «ανοιχτότητας» και ελευθερίας. Επιπλέον, η κυκλοφορία πραγματοποιείται μέσω εξωτερικών μονοπατιών που ενθαρρύνουν τη συνάντηση. Το πλέγμα δένει τους τέσσερις όγκους σε μια ενιαία μορφή, χωρίς να ακυρώνει την ατομικότητά τους. Όλα τα παραπάνω συντελούν στη δημιουργία μιας νέας τυπολογίας φοιτητικής κατοικίας: όχι απομονωμένα κελιά, αλλά ένα δυναμικό πλαίσιο αλληλεπίδρασης, οπτικής σύνδεσης και συνεχών πιθανών συναντήσεων.
Σχέση με τη Φύση
Η φύση βρίσκεται στον πυρήνα του σχεδιασμού. Ξεκινώντας από το ισόγειο, η είσοδος γίνεται μέσα από έναν καταπράσινο κήπο. Οριοθετημένος από διάτρητη μεταλλική περίφραξη, ο κήπος σχηματίζει μια όαση μέσα στην πυκνή αστική δομή. Λειτουργεί ως φίλτρο – ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό, την πόλη και την κατοικία, το έξω και το μέσα.
Ο κήπος είναι σχεδιασμένος σαν άτυπο πάρκο, με ελεύθερες διαδρομές, τυχαία τοποθετημένα καθίσματα, τραπέζια και σημεία συνάθροισης και ξεκούρασης για τους φοιτητές. Σε αντιπαράθεση με τη γυάλινη πρόσοψη των κοινόχρηστων χώρων, που ανοίγεται πλήρως προς τον κήπο, η βάση του μικρότερου πύργου – με τους μηχανολογικούς χώρους – είναι από μπετόν. Όλα τα τμήματα του κήπου έχουν ελεγχόμενη πρόσβαση, διασφαλίζοντας ασφάλεια και αίσθηση ελευθερίας.
Δημόσιοι και Ιδιωτικοί Χώροι
Η οργάνωση των χώρων εξασφαλίζει ισορροπία μεταξύ συλλογικής και ατομικής ζωής. Το ισόγειο φιλοξενεί τις κοινόχρηστες λειτουργίες: καθιστικό, αναψυχή, γυμναστήριο, αναγνωστήριο και γραφεία.
Η γυάλινη πρόσοψη συνδέει άμεσα τους εσωτερικούς χώρους με τον κήπο, επεκτείνοντας τη χρήση τους προς τα έξω διαλύοντας το όριο μεταξύ του μέσα και του έξω. Η διαφάνεια δημιουργεί έναν συνεχή διάλογο ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και το τοπίο, ανάμεσα στη συλλογική ζωή και τη φύση.
Στους επάνω ορόφους, οι δύο πύργοι φιλοξενούν τις φοιτητικές μονάδες. Κάθε στούντιο έχει πρόσβαση αποκλειστικά από εξωτερικούς διαδρόμους-βεράντες. Μικρές ιδιωτικές βεράντες με ρυθμιζόμενα σκίαστρα και κινητά διαχωριστικά εξασφαλίζουν ευελιξία μεταξύ ιδιωτικότητας και κοινοτικής ζωής. Αυτή η διαστρωμάτωση παράγει μια συνέχεια δημόσιων και ιδιωτικών ζωνών: από τον δρόμο της πόλης στον κοινόχρηστο κήπο, από τις εσωτερικές συλλογικές εγκαταστάσεις στις εξωτερικές βεράντες, από τα μονοπάτια κυκλοφορίας στα ιδιωτικά στούντιο.
Αρχιτεκτονική Γλώσσα
Η αρχιτεκτονική γλώσσα βασίζεται στην καθαρότητα και την ελαφρότητα. Οι δύο κύριοι πύργοι και ο μικρός πυρήνας ανελκυστήρα είναι από εμφανές λευκό μπετόν, που δίνει αίσθηση μονιμότητας και σταθερότητας. Ο βασικός κυκλικός πυρήνας κατακόρυφης κυκλοφορίας, αντίθετα, κατασκευάζεται με υαλότουβλα. Τη νύχτα λάμπει σαν φάρος, λειτουργώντας ως ορατό σημείο αναφοράς για την πόλη.
Οι μεταλλικές επεκτάσεις με διάτρητα πατώματα επιτρέπουν στο φως και τον αέρα να διεισδύουν, δημιουργώντας περιβάλλοντα με ελεγχόμενο φωτισμό και σκίαση. Κυκλικά ανοίγματα αφήνουν τα δέντρα του κήπου να αναπτύσσονται κατακόρυφα, συνδέοντας όλους τους ορόφους με το φυσικό τοπίο.
Οι πύργοι από σκυρόδεμα οργανώνονται σε κάθετους, επαναλαμβανόμενους ορόφους, στοιβαγμένους με ταυτόσημη γεωμετρία. Αυτό διασφαλίζει ταχύτητα και οικονομία στην κατασκευή. Η επανάληψη ενισχύει την ισότητα όλων των δωματίων και απλοποιεί την κατασκευή στο εργοτάξιο. Τα μεταλλικά πατώματα και το πλέγμα αποτελούνται από βιομηχανικά, τυποποιημένα στοιχεία. Η τυποποίησή τους εξασφαλίζει αντοχή και οικονομία, ενώ αισθητικά δημιουργεί μια αρχιτεκτονική διαφάνεια που συνδυάζει την ακρίβεια της βιομηχανικής παραγωγής με την αίσθηση ελαφρότητας.
Ο διάλογος ανάμεσα σε διαφανείς, ημιδιαφανείς και αδιαφανείς επιφάνειες – υαλότουβλο, πλέγμα, μπετόν και μέταλλο – παράγει μια πολυεπίπεδη αρχιτεκτονική. Η ιδέα του περιβλήματος από πλέγμα μαλακώνει τις άκρες του όγκου, τυλίγοντας το κτίριο σε ένα “σύννεφο” που διαμεσολαβεί ανάμεσα στην κλίμακα του κτιρίου και την πόλη.
Κλιματική και Περιβαλλοντική Στρατηγική
Η πρόταση ακολουθεί τέσσερις βασικές στρατηγικές παθητικού σχεδιασμού:
- Ο Κήπος: Το πράσινο λειτουργεί ως πνεύμονας δροσιάς και σκίασης.
- Το Πλέγμα: Το μεταλλικό περίβλημα και οι διάτρητες βεράντες φιλτράρουν το φως και μειώνουν την ηλιακή ακτινοβολία.
- Γεωθερμική Ψύξη: Υπόγειοι αγωγοί με ανεμιστήρες φέρνουν δροσερό αέρα στον κεντρικό υπαίθριο χώρο.
- Ηλιακή Ενέργεια: Φωτοβολταϊκά στις στέγες καλύπτουν μέρος των ενεργειακών αναγκών.
Έτσι εξασφαλίζεται άνεση χωρίς εξάρτηση από μηχανικά συστήματα, μειώνοντας κατανάλωση ενέργειας και ενισχύοντας την αίσθηση αρμονίας με τη φύση. Επιπλέον, το προτεινόμενο κτίριο θα σχεδιαστεί ως κτίριο καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (Net Zero Carbon Building) και μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Net Zero Energy Building). Στο σχεδιασμό θα περιλαμβάνονται όλες οι απαραίτητες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του κτιρίου, καθώς και τα απαιτούμενα συστήματα ελέγχου και ασφάλειας.
Κοινωνική Διάσταση
Η φοιτητική κατοικία εδώ λειτουργεί ως πλατφόρμα κοινότητας. Εκτός από τη στέγαση, δημιουργεί συνθήκες για συλλογική ζωή. Σε κάθε επίπεδο, οι τέσσερις όγκοι ορίζουν υπαίθριους “χώρους” ανάμεσά τους. Στο ισόγειο, αυτός ο τραπεζοειδής χώρος γίνεται λόμπι και σημείο χαλάρωσης ενώ· στους ορόφους μετατρέπεται σε αναγνωστήριο, καθιστικό ή ακόμη και χώρο υπαίθριων προβολών.
Στην άκρη του μικρότερου πύργου σχηματίζεται ένα τριγωνικό αίθριο με κάθετο κήπο και εξοπλισμό άθλησης. Οι φοιτητές έχουν έτσι έναν χώρο για δραστηριότητες μέσα στη φύση. Με αυτόν τον τρόπο, το κτίριο δεν είναι απλώς κατοικία αλλά και υποδομή κοινωνικής ζωής. Υποστηρίζει την ατομικότητα ενώ δημιουργεί συνθήκες για κοινότητα, διασφαλίζοντας ότι οι φοιτητές νιώθουν ταυτόχρονα σπίτι τους και μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.
Συμπέρασμα
Το έργο προτείνει ένα νέο πρότυπο φοιτητικής κατοικίας για το μεσογειακό περιβάλλον. Συνδυάζει φύση, συλλογικότητα και αρχιτεκτονική καθαρότητα σε μια ενιαία πρόταση. Απορρίπτει την ανωνυμία των κλειστών διαδρόμων και υιοθετεί την υπαίθρια κυκλοφορία, δημιουργώντας έναν ανοιχτό και αισιόδοξο τρόπο κατοίκησης.
Η αρχιτεκτονική εδώ δεν διαμορφώνει μόνο χώρους αλλά και σχέσεις. Προσφέρει στους φοιτητές όχι απλώς κατάλυμα αλλά ένα σπίτι σε μια κοινότητα η οποία αναπτύσσεται μέσα από καθημερινές συναντήσεις. Ένα μέρος όπου η ιδιωτικότητα προστατεύεται ενώ συγχρόνως η αλληλεπίδραση ενθαρρύνεται.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι η πρόταση αναδεικνύει έναν οικονομικό και ορθολογικό τρόπο κατασκευής. Αυτή η λογική της οικονομίας παράγει μια αρχιτεκτονική καθαρή με ίσα δωμάτια για όλους, ειλικρινή χρήση των υλικών και ισχυρή γεωμετρική παρουσία στην πόλη.
Στη δυναμικά αναπτυσσόμενη Λεμεσό, αυτή η φοιτητική κατοικία στέκεται ως χειρονομία εξωστρέφειας και αισιοδοξίας: ένα μοντέλο για το μέλλον της στέγασης, που προβάλει ταυτόχρονα την ατομικότητα και τη συλλογικότητα, ριζωμένο στο κλίμα, τον πολιτισμό και το πνεύμα της Μεσογείου.
