Χριστιάνα Καραγιώργη, Αρχιτέκτονας
8 ερωτήσεις - 8 απαντήσεις
1. Τι είναι αρχιτεκτονική για εσάς;
Η αρχιτεκτονική για εμένα είναι μια κίνηση προς τη δημιουργία δυνατοτήτων δράσης και εμπειρίας στο χώρο. Είναι παράλληλα επιστήμη και τέχνη με προεκτάσεις κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές και πολιτικές. Ο σχεδιασμένος χώρος συστήνει σχήματα ύπαρξης και διαμορφώνει συνειδήσεις. Έτσι η αρχιτεκτονική δεν περιορίζεται σε μια αισθητική θέση – άποψη περί μορφής, αλλά εκφράζει τα θέλω της εποχής – την ανάγκαιότητα – την κουλτούρα – την ταυτότητα του τόπου στον οποίο εκφέρεται. Εμείς ώς Αρχιτέκτονες οφείλουμε να αφουγραζόμαστε τον άνθρωπο – χρήστη – ως σημείο αναφοράς της αρχιτεκτονικής και να δημιουργούμε χώρους, όπου ο άνθρωπος θα μπορέσει να υπάρξει δημιουργικά – συλλογικά ή ιδιωτικά δίνοντάς του εκείνες τις αναφορές και τις κατευθύνσεις στη συνύπαρξη που θα τον ενεργοποιήσουν προς μια αληθινή σχέση με τον χώρο ως παρόν αλλά και ως ιστορία.
2. Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας;
Η φύση, το τοπίο αλλά και σχήματα ή δομές που εγγράφονται στον τόπο – η ιστορία και κουλτούρα του νησιού μας αποτελούν την αφετηρία της σκέψης για την Αρχιτεκτονική. Για να αναδειχθεί μια μορφή απαιτείται αφαίρεση και απομόνωση κάποιων ποιοτικών ή συμβολικών στοιχείων, έτσι ώστε, να υπάρξει ένα σαφές αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα. Η αρχιτεκτονική γλώσσα οφείλει να είναι ομιλούσα με έναν λιτό και ξεκάθαρο τρόπο χωρίς πλεονασμούς ή κινήσεις εντυπωσιασμού. Η λιτότητα που φέρει κάθε φορά αυτή τη κίνηση αφαίρεσης μπορεί να παράξει κάτι νέο με την έννοια του ευρυματικού αλλά παράλληλα και του συνετού.
" Η αρχιτεκτονική γλώσσα οφείλει να είναι
ομιλούσα με έναν λιτό και ξεκάθαρο τρόπο
χωρίς πλεονασμούς ή κινήσεις εντυπωσιασμού ..."
3. Ποια είναι η γνώμη σας για την κυπριακή αρχιτεκτονική;
Η κυπριακή αρχιτεκτονική έτσι όπως παράγεται σήμερα σε μια πολλαπλότητα στη γλώσσα του αρχιτεκτονικού έργου βρίσκεται σε επίπεδα που δεν έχουν να ζηλέψουν την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε πάντα είναι η σχέση μας με την Κυπριακότητα – η σχέση μας με την αρχιτεκτονική μας ιστορία. Έχουμε στην Κύπρο υπέροχα δείγματα αρχιτεκτονικής μνημείων αλλά και λαικών κτισμάτων, οικισμών, κτηρίων του μεσοπολέμου ή του μοντερνισμού μεταπολεμικά, που αποτελούν καταγραφές της ιστορικής μας σχέσης με την αρχιτεκτονική και της σχέσης μας με τον τόπο. Η κυπριακή φύση και το τοπίο αλλά και ο τρόπος ζωής στο κυπριακό τοπίο ενέχουν μια διάσταση πολύ σημαντική για την παραγωγή αρχιτεκτονικού έργου. Οφείλουμε λοιπόν ως αρχιτέκτονες να διαβάσουμε όλες αυτές τις παραμέτρους και να επαναδιατυπώνουμε συνεχώς με σύγχρονο τρόπο την σχέση μας με τον τόπο και την Κυπριακή εντοπιότητα.
4. Τι σημαίνει σύγχρονη αρχιτεκτονική και ποια η σχέση της με ζητήματα κλιματικής αλλαγής και ενεργειακής βιωσιμότητας;
Σύγχρονο είναι ό,τι εναρμονίζεται με τα δεδομένα της παραγωγής έργου σήμερα – η αρχιτεκτονική που εντάσσεται στις οικονιμικοκοινωνικές, περιβαλλοντικές και ακόμα και πολιτικές συνθήκες του παρόντος κόσμου. Η πολιτική κρίση της εποχής της σπατάλης πόρων για παραγωγή πολέμου, η οικονομικής κρίση ως συνεπακόλουθο, η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης, η κλιματική αλλαγή αλλά και η ανάγκη εξοικονόμισης ενεργειακών πόρων μέσα από την ενεργειακή βιοσιμότητα του κτισμένου περιβάλλοντος συστήνουν μια επανεγγραφή αυτού που ξέραμε ως μοντέρνου ή μεταμοντέρνου σχεδιασμού. Πλέον η αρχιτεκτονική σκέψη προσανατολίζεται σε εκείνες τις ευρυματικές πρακτικές που θα παράξουν μια αρχιτεκτονική της αφαίρεσης, όχι τόσο για λόγους μορφής αλλά για λόγους ανάγκης. Ο φορμαλισμός εγκαταλείπεται και η αρχιτεκτονική μορφή ακολουθεί τα δεδομένα του κλίματος, της οικονομίας και της αειφορίας. Αυτό αποτελεί μια κίνηση προς τα εμπρός, μια νέα κουλτούρα για την αρχιτεκτονική που σέβεται τις παρακαταθήκες του παρελθόντος αλλά και τα νέα δεδομένα εντός των οποίων καλείται να υπάρξει.
" Ο φορμαλισμός εγκαταλείπεται
και η αρχιτεκτονική μορφή ακολουθεί τα δεδομένα
του κλίματος, της οικονομίας και αειφορίας... "
5. Ποιος θεωρείτε είναι ο ρόλος του κράτους στην προώθηση της αρχιτεκτονικής στον τόπο μας.
Η αρχιτεκτονικη παιδεία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αρχιτεκτονική παραγωγή στον τόπο μας. Η εισαγωγή της αρχιτεκτονικής στην εκπαίδευση θα ήταν καθοριστικής σημασίας για την καλλιέργεια κουλτούρας από την προσχολική ηλικία. Τα παιδιά – οι μελλοντικοί πολίτες – πρέπει να αποκτήσουν ερεθίσματα για την αρχιτεκτονική ως τέχνη, επιστήμη και πρακτική και μέσα από παραδείγματα να κατανοήσουν την ανάγκη ποιοτικού σχεδιασμού του χώρου όχι μόνο σε κτηριακό επίπεδο αλλά και σε πολεοδομικό. Το κράτος ως φορέας της εκπαίδευσης οφείλει να διασφαλίσει το μέλλον της αρχιτεκτονικής παραγωγής εντάσσοντας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα την αρχιτεκτονική ιστορία, θεωρία και κουλτούρα.
Καταλυτικός είναι και ο ρόλος του κράτους ως φορέας ενίσχυσης της αρχιτεκτονικής παραγωγής σήμερα. Είναι γεγονός πως προκυρήσσονται αρκετοί αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί που αφορούν δημόσια έργα αν και σε πολλές περιπτώσεις κυρίως σε τοπικό επίπεδο ακόμα σχεδιάζονται κτήρια από Τεχνικές Υπηρεσίες. Αυτό το γεγονός δεν τεκμηριώνει κατ ανάγκην μια ποιοτική αρχιτεκτονική παραγωγή αλλά έχει ως αποτέλεσμα την επανάληψη μοτίβων του παρελθόντως ή ακόμα χειρότερα την παραγωγή κακών σχεδιασμών χωρίς σύγχρονο πρόσιμο.
" Το κράτος οφείλει να διασφαλίσει το μέλλον της αρχιτεκτονικής
εντάσσοντας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα
την αρχιτεκτονική ιστορία, θεωρία και κουλτούρα ... "
6. Με πιο τρόπο συμβάλλει η αρχιτεκτονική στην ανάπτυξη των πόλεων;
Οι πόλεις ως ένα ιστορικο – κοινωνικό ψηφιδωτό αναπτύσσονται χωρικά μέσα από σχεδιασμούς μεγάλης κλίμακας αλλά και κυτταρικά μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις η ανάπτυξη αυτή αφορά σε πολιτικές ή μικροπολιτικές κινήσεις που δεν θέτουν σε πρωτεραιότητα τον ποιοτικό σχεδιασμό. Οι μεγάλες ιδιωτικές αναπτύξεις αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του αστικού δημοιουργώντας περιοχές, όπου η επανάληψη και ένας κακός μιμιτισμός των μορφών συστήνει ένα κτηριακό “γκέτο” – γειτονιών χωρίς χαρακτήρα. Άλλες φορές επεμβαίνουν σε τέτοιο βαθμό στο τοπίο και το περιβάλλον έτσι που η ταυτότητα μιας Κυπριακής πόλης να αλλοιώνεται δραματικά. Είμαστε όλοι μάρτυρες του παραδείγματος της Λεμεσσού όπου η κατασκευή ψηλών κτηρίων μαζικά και χωρίς πολεοδομικούς σχεδιασμούς προκαλεί μεγάλα προβλήματα στο κυκλοφοριακό αλλά και σε θέματα πυροπροστασίας κτλ.
7. Ποιο έργο σας θεωρείται ότι, έχει συμβάλει στην επαγγελματική σας ανέλιξη – σταδιοδρομία.
Μια μικρή κατοικία στην Πέγεια, η οποία σχεδιάστηκε κατά την περίοδο του κορονοιού και αποπερατώθηκε το 2023, πιστεύω πως συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην προβολή του γραφείου και την αναγνώριση του. Ήταν ένα έργο, όπως όλα τα άλλα, που όμως ξεχώρισε γιατί κατάφερε να αυτοσυσταθεί. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός πως υπήρξε πλήρης αποδοχή του σχεδιασμού από τους ιδιοκτήτες και πλήρης κατανόηση της ιδέας. Κάτι που επιστρέφει στην προηγούμενη συζήτηση για την αρχιτεκτονική κουλτούρα του κυπριακού κόσμου.
8. Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που θα δίνατε σε ένα νέο Αρχιτέκτονα;
Να δίνει σημασία ακόμα και στα πιο μικρά έργα – είτε αυτά είναι ένα έπιπλο ή μια αυτοσχέδια κατασκευή. Η αρχιτεκτονική είναι μια συνθετική διαδικασία αρχών – όσο μεγαλύτεροι οι περιορισμοί που επιβάλλει, είτε η συνθήκη του σύγχρονου κόσμου, είτε ο αναθέτης – τόσο πιο ιδιαίτερο και ενδιαφέρον μπορεί να είναι το αποτέλεσμα. Να εκτιμούν το ευτελές και να διαβάζουν την αλήθεια πίσω από τα πράγματα. Και κυρίως να σέβονται τον άνθρωπο, τον τόπο και την ιστορία του. Πιστεύω πως έχουν μια καθαρότητα και κάποια θετική ελαφρότητα οι σημερινοί νέοι – δεν έχουν βαρίδια, όπως η δική μας γενιά και πραγματικά μπορούν να δώσουν πολλά στην σύγχρονη και μελλοντική αρχιτεκτονική στην Κύπρο.
" Οι νέοι Αρχιτέκτονες να εκτιμούν το ευτελές
και να διαβάζουν την αλήθεια πίσω από τα πράγματα ... "
