Ο Καταλυτικός Ρόλος της Αρχιτεκτονικής για Ένα Βιώσιμο Μέλλον

Η πρόσφατη διεθνής εκπροσώπηση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου και του ΕΤΕΚ στο Συνέδριο και τη Γενική Συνέλευση του Architects Council of Europe (ACE) στις Βρυξέλλες ήταν μια εξαιρετικά διαφωτιστική εμπειρία για όλους τους συμμετέχοντες. Αρχιτέκτονες από όλη την Ευρώπη, ακαδημαϊκοί, αξιωματούχοι εκπρόσωποι διαφόρων Οργανισμών και Συλλόγων ενημερώθηκαν και επιμορφώθηκαν για τις σημαντικές τάσεις, πολιτικές και πρωτοβουλίες που χαράσσονται στην Ευρώπη. Μια από αυτές είναι και το φιλόδοξο σχέδιο γνωστό ως “New European Bauhaus“. Η πρωτοβουλία αυτή, η οποία έχει δημοσιευτεί πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του “European Green Deal” το 2019, αποσκοπεί στην προώθηση της βιωσιμότητας και της καινοτομίας στην αρχιτεκτονική, το σχεδιασμό και το δομημένο περιβάλλον, ενσωματώνοντας τις αρχές της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ευθύνης σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής.

Ακριβώς 100 χρόνια νωρίτερα, ξεκίνησε στη Γερμανία το αρχικό κίνημα “Bauhaus”, το οποίο ήταν μια πρωτοποριακή σχολή σχεδιασμού, η οποία έφερε σε επαφή καλλιτέχνες, σχεδιαστές και Αρχιτέκτονες για τη δημιουργία ενός νέου οράματος για το σύγχρονο σχεδιασμό. Το “Bauhaus” έδωσε έμφαση στη χρήση νέων υλικών και τεχνολογιών, στην απλότητα και τη λειτουργικότητα και είχε ως στόχο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ τέχνης και βιομηχανίας.

Το “New European Bauhaus” αποτελεί μια σύγχρονη ερμηνεία αυτών των αρχών και επιδιώκει να δημιουργήσει ένα νέο όραμα για την αρχιτεκτονική και το σχεδιασμό που θα είναι ταυτόχρονα βιώσιμο και καινοτόμο. Αποτελεί επίσης, μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση μιας πράσινης ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19 και για την αντιμετώπιση των επειγουσών προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της κοινωνικής ανισότητας. Με ιδεολογία βασιζόμενη σε τρείς κύριες αρχές, την Ομορφιά, τη Βιωσιμότητα και τη Συμπερίληψη, το “New European Bauhaus” δεν στοχεύει μόνο στη δημιουργία όμορφων κτιρίων, αλλά και στη δημιουργία χώρων που είναι υγιείς, βιώσιμοι και χωρίς αποκλεισμούς. Η πρωτοβουλία επιδιώκει να ενσωματώσει τις αρχές της βιωσιμότητας σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής, από την επιλογή των υλικών έως τον τρόπο χρήσης και διαχείρισης των κτιρίων.

Στοχεύει ταυτόχρονα στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών κλάδων, όπως της αρχιτεκτονικής, της μηχανικής και του πολεοδομικού σχεδιασμού, καθώς και μεταξύ διαφορετικών τομέων, όπως των δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινότητα των πολιτών. Συγκεντρώνοντας διαφορετικές προοπτικές και τεχνογνωσία, το “New European Bauhaus” ελπίζει να δημιουργήσει νέες ιδέες και λύσεις για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Μια από τις βασικότερες ιδέες της πρωτοβουλίας, είναι αυτή της “κυκλικότητας”, η οποία αναφέρεται στην έννοια της δημιουργίας ενός κλειστού κυκλικού συστήματος, στο οποίο τα απόβλητα ελαχιστοποιούνται και οι πόροι επαναχρησιμοποιούνται. Η προσέγγιση αυτή είναι απαραίτητη για την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου και ανθεκτικού δομημένου περιβάλλοντος και αποτελεί βασική προτεραιότητα για την ευρύτερη ατζέντα βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πρωτοβουλία έχει ήδη προκαλέσει μεγάλο ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει δρομολογήσει μια σειρά εκδηλώσεων και διαγωνισμών για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή και την καινοτομία και έχει ήδη προσελκύσει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων από όλους τους τομείς του σχεδιασμού και των κατασκευών. Ταυτόχρονα ομάδα Αρχιτεκτονικών γραφείων, προερχόμενες κυρίως από χώρες οι οποίες χαρακτηρίζονται για την υψηλή ποιότητα ζωής, όπως τους UN Studio, Snohetta, Fosters and Partners, MVRDV, Effekt και πολλά άλλα έχουν βασίσει τη σχεδιαστική τους προσέγγιση πάνω στις αρχές του “New European Bauhaus” και αντίστροφα η σχεδιαστική τους προσέγγιση έχει επηρεάσει το κίνημα αυτό.

Η ιδέα των τελευταίων χρόνων του Αρχιτέκτονα ως τη μια και μοναδική κινητήρια δύναμη στον σχεδιασμό κτιρίων, έχει πλέον τελειώσει. Διανύουμε ένα παρόν το οποίο απαιτεί τη δημιουργία πολύτιμων συνεργιών πέραν του επαγγέλματος της Αρχιτεκτονικής για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του σημερινού σχεδιασμού. Ένα παρόν στο οποίο είναι αναγκαίο να επανέλθουμε στα μαθήματα και τις αρχές του παρελθόντος για να επαναπροσδιορίσουμε τις αρχές που θα μας οδηγήσουν με επιτυχία στο μέλλον.

Όσο περνάει ο χρόνος, γίνεται ακόμη και πιο σαφές στην καθημερινότητα μας πόσο σημαντική είναι η εφαρμογή της έννοιας της “κυκλικότητας” και των αρχών της βιωσιμότητας σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής. Έχουμε την τύχη να βιώνουμε σήμερα τη στιγμή δημιουργίας ενός πρωτοποριακού κινήματος στο οποίο η Αρχιτεκτονική, αφού αποτελεί καταλυτικό ρόλο στη σύνδεση όλων αυτών των αρχών και συνεργιών, δείχνει το πόσο πολύτιμη είναι. Συνεπώς, κι εμείς σαν επαγγελματίες οφείλουμε να γίνουμε η καθοδηγητική ακτίνα φωτός στη μετάβαση για ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον.

English Version
The Catalytic Role of Architecture for a Sustainable Future
Article by Alkis Dikaios

The recent international representation of the Cyprus Architects Association (CAA) and Scientific and Technical Chamber of Cyprus (ETEK) at the Conference and General Assembly of the Architects Council of Europe (ACE) in Brussels was an extremely enlightening experience for all participants. Architects from all over Europe, academics, officials, representatives of various Organisations and Associations were informed and trained on the important trends, policies and initiatives developed in Europe. One of them is the ambitious project known as ‘New European Bauhaus’. This initiative, recently published by the European Union under the ‘European Green Deal’ in 2019, aims to promote sustainability and innovation in architecture, design and the built environment, integrating the principles of environmental and social responsibility into all aspects of design and construction. Exactly 100 years earlier, the original ‘Bauhaus’ movement was launched in Germany, which was an innovative design school, that brought together artists, designers and architects to create a new vision for contemporary design. Bauhaus emphasised the use of new materials and technologies, simplicity, and functionality, and aimed to bridge the gap between art and industry.

New European Bauhaus is a modern interpretation of these principles and seeks to create a new vision for architecture and design that is both sustainable and innovative. It is also part of the European Union’s broader efforts to promote a green recovery from the COVID-19 pandemic and to address the urgent challenges of climate change and social inequality. With an ideology based on three main principles, Beauty, Sustainability and Inclusiveness, New European Bauhaus aims not only to create beautiful buildings but also to create spaces that are healthy, sustainable and inclusive. The initiative seeks to integrate sustainability principles into all aspects of design and construction, from material selection to how buildings are used and managed.

At the same time, it aims to promote cooperation between different disciplines, such as architecture, engineering and urban planning, as well as between different sectors, such as public and private organisations, academia and the citizen community. Bringing together different perspectives and know-how, New European Bauhaus hopes to create new ideas and solutions for the challenges of the 21st century. One of the main ideas of the initiative is that of ‘circularity’, which refers to the concept of creating a closed circular system in which waste is minimised and resources are reused. This approach is essential for achieving a more sustainable and resilient built environment and is a key priority for the wider sustainability agenda of the European Union.

The initiative has already generated great enthusiasm and interest, both inside and outside the European Union. It has launched a series of events and competitions to encourage participation and innovation and has already attracted a wide range of stakeholders from all areas of design and construction. At the same time, a team of architectural offices, coming mainly from countries characterised by high quality of life, such as UN Studio, Snohetta, Fosters and Partners, MVRDV, Effekt and many others have based their design approach on the principles of the New European Bauhaus and vice versa their design approach has influenced this movement. The idea of the architect’s last years as the one and only driving force in building design has now come to an end. We are in a present that requires the creation of valuable synergies beyond the profession of Architecture in order to be able to cope with the challenges of today’s design. A present in which it is necessary to return to the lessons and principles of the past to redefine the principles that will lead us successfully into the future.

As time passes, it becomes even clearer in our daily lives how important it is to apply the concept of “circularity” and the principles of sustainability in all aspects of design and construction. We are fortunate to be experiencing today the moment of creation of a pioneering movement in which Architecture, since it plays a catalytic role in the connection of all these principles and synergies, shows how valuable it is. Therefore, we as professionals must become the guiding light in the transition for a better and more sustainable future.

Alkis Dikaios is a Partner at Athos Dikaios + Associates Architects and President of Cyprus Architects Association.