ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Πριν από αρκετά χρόνια, το έτος 2014, με κάλεσαν στο χωριό του Καλοπαναγιώτη για τον σχεδιασμό ενός Οινοποιείου στο λόφο απέναντι του. Φθάνοντας με υποδέχτηκε ο “Αετός”, το παρατσούκλι του ιδιοκτήτη εκσκαφέων της περιοχής. Πήρε αυτό το όνομα διότι μπορεί να διανοίγει δρόμους και να προσεγγίζει άβατες περιοχές, εκεί που μόνον ένας αετός μπορεί να φθάσει… Μου λέει χαρακτηριστικά “… ίσιωσα το καλά κύριε Ηράκλη” – παρατονίζοντας στην κυπριακή διάλεκτο το όνομα – και συνεχίζει “εννά κάμμουμεντε την δουλειά μας …” Οπότε αντί της κορυφής του λόφου, βρήκα ένα οροπέδιο.

ΙΔΕΑ

Φεύγοντας, επισκέφθηκα το σημαντικότερο θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο, για το οποίο είναι γνωστό το χωριό Καλοπαναγιώτης, την Μονή του Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή. Κατακρίβεια, η Εκκλησία της Μονής προήλθε από την ένωση τριών Ναών. Του Αγίου Ηρακλειδίου, του Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή και του Ναού Ακάθιστου Ύμνου. Το κτίσμα έχει τις απαρχές του στον 4ο αιώνα και εξελίχθηκε μέχρι τον 18ο αιώνα μ.χ. Στην ανατολική πλευρά του κτίσματος, αποκαλύπτονται οι κόγχες των Ιερών, οι οποίες καλύπτονται από μία ξυλόστεγη οροφή. Η ρυθμική επανάληψη των ημικυλινδρικών / πολυγωνικών όγκων – κόγχης Ιερού με την ενοποιημένη χειρονομία στέγασης, αποτέλεσαν την βασική ιδέα συσχέτισης του νέου κτίσματος με την ευρύτερη έννοια του ΤΟΠΟΥ.

ΣΥΝΘΕΣΗ

Οι τρεις κύλινδροι εμφανούς σκυροδέματος συσχετίζονται λειτουργικά με τις τρεις βασικές διαδικασίες παραγωγής κρασιού:

• Διαδικασία Οινοποίησης
• Διαδικασία παλαίωσης σε βαρέλια
• Διαδικασία φύλαξης σε μπουκάλια
• Η αρχιτεκτονική σύνθεση εκφράζει το λειτουργικό περιεχόμενό της.

ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

Ο επισκέπτης στο κτίριο διέρχεται από μία διαδικασία χωρικής εμπειρίας σε τρεις μεταβατικές κλίμακες:

• H διαδικασία εισόδου από τον εξωτερικό χώρο προς το κτίριο.
• Η αποκάλυψη του εσωτερικού χώρου του κτιρίου.
• Η θέαση της κοιλάδας μέσα από το κτίριο.

Με την άφιξη στο πλατειακό χώρο, διαμέσου προκαθορισμένης ημικυκλικής πορείας, γέφυρας ο επισκέπτης αγναντεύει προς την κοιλάδα της Μαραθάσας. Ο πρώτος κύλινδρος, ανακλίνεται, γίνεται μέρος του κόλουρος κώνος, για να αποκαλύψει την οπτική προς την είσοδο. Με την είσοδο στο κτίριο οι διάφανοι πλέον κύλινδροι επιτρέπουν την συνολική ανάγνωση του χώρου και των υλικοτήτων σε βάθος πεδίου και καθ’ ύψος. Η θέα προς τα χωριά εμπλουτίζεται μέσα από την ταυτόχρονη ανάγνωση σε πρώτο επίπεδο του εσωτερικού του κτιρίου και σε δεύτερο επίπεδο του φόντου του εξωτερικού περιβάλλοντος. Τα συρόμενα υαλοπετάσματα παρέχουν την δυνατότητα στο χώρο να γίνει ημιυπαίθριος, δημιουργώντας μία εντύπωση κτιρίου / στεγάστρου. Αυτή η δυνατότητα δεν αναιρεί την έννοια της θερμομόνωσης της κάβας, για την οποία μεριμνήσαμε, όπως έχει διπλά θερμομονωτικά γυαλιά και να λειτουργεί ως κέλυφος εντός κελύφους. Σημειώστε ότι, το κρασί δεν επηρεάζεται από το φως του περιβάλλοντος, παρά μόνο από απευθείας ηλιακή ακτινοβολία.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Ο χώρος καθ΄ύψος αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα διαχωρίζοντας λειτουργικά την παραγωγή κρασιού από το χώρο οινοποίησης. Ο επισκέπτης μέσα από τις διαφάνειες στην επεξεργασία του κυλίνδρου μπορεί από το άνωθεν επίπεδο να παρακολουθήσει την διαδικασία παραγωγής χωρίς να εισβάλει πρακτικά στο χώρο οινοποίησης. Σε χαμηλότερο επίπεδο με ανεξάρτητη πρόσβαση, διαμορφώθηκε χώρος για διαλέξεις και μικρά συνέδρια, εμπλουτίζοντας το λειτουργικό περιεχόμενο του κτιρίου.

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ και ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Το Τοπίο: Το έργο αντιμετωπίζει το τοπίο με δύο τρόπους:

• Με την απόκτηση περιβαλλοντικής τοπικότητας συνδέοντας τυπολογικά και διαμέσου των υλικοτήτων το κτίσμα του Οινοποιείου με το Μοναστήρι.
• Το τοπίο ως μία εξελικτική πορεία. Ο Αρχιτέκτονας καλείται κατά την άποψή μου, να δράσει στο πλαίσιο που του παραδίδεται και να δημιουργήσει δυναμικές και πρωτότυπες σχέσεις ένταξης κτιρίου/τοπίου. Η στρατηγική της σχέσης τοπίου και κτιρίου, στηρίζεται στην έννοια της ανάδυσης μέσα από το τοπίο. Το επικλινές του εδάφους, αγκαλιάζει τους κυλίνδρους δημιουργώντας σχέση “άνωσης” αντικειμένου και γης. Σημειώνεται ότι ο λόφος θα φυτευτεί από το Τμήμα Δασών με διαδικασία υδροσποράς με τοπικά φυτά και θάμνους.

Το Φίλτρο: Το κτίριο στρέφεται προς το νότο. Αναπτύχθηκε ένα διαμπερές φίλτρο το οποίο επιτρέπει την οπτική θέαση, την ηλιοπροστασία και ταυτόχρονα λειτουργεί ως κιγκλίδωμα. Η δημιουργία του στηρίχθηκε μέσα από μία αφαιρετική διαδικασία επεξεργασίας εικόνας του πλινθοπερίκλειστου συστήματος δόμησης της πέτρας που εμφανίζεται στις τοιχοποιίες του μοναστηριού και άλλων παραδοσιακών οικοδομών στο χωριό προβάλλοντας τα κεραμικά στοιχεία. Η τρισδιάστατη επεξεργασία με χρώμα αντιστοιχεί με αυτό του κεραμιδιού και εφαρμόζετε με glass reinforced concrete (GRC) το οποίο στηρίζεται σε μεταλλικό σκελετό.H ξύλινη οροφή: Ακολουθεί την ακτινωτή γεωμετρία χάραξης, συσχετίζεται με το στατικό σύστημα και η πτυχωτή επεξεργασία της με την χρήση ηχοαπορροφητικών υλικών συμβάλει στην ποιότητα του χώρου. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι η εξολοκλήρου χρήση τοπικού κυπριακού πεύκου από ανακυκλωμένο ξύλο (reclaimed wood) από το καμένο δάσος του Κάμπου της Τσακκίστρας. Τοπική Πέτρα: Η τοπική πέτρα Τροόδους, σε συσχέτιση με το εμφανές σκυρόδεμα, ακολουθεί τον παραδοσιακό τρόπο δόμησης που συναντάται στην ευρύτερη περιοχή.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

Το έργο του Οινοποιείου είναι μία ξεκάθαρη δήλωση του ιδιοκτήτη του έργου για ενίσχυση μίας απομακρυσμένης κοινότητας, της κοινότητας του Καλοπαναγιώτη αλλά και της ευρύτερης κοιλάδας της Μαραθάσας, στα πλαίσια διαφορετικών στοχευμένων αναπτύξεων που ήδη άρχισε να αποδίδει στην τοπική κοινωνία και οικονομία. Το έργο με την λειτουργία του περί το τέλος του έτους αναμένεται να βελτιώσει την ζωή των κατοίκων συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Η ύπαρξή του τεκτονικού αντικειμένου στον λόφο άνωθεν του χωριού είναι ήδη εντυπωσιακή.

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ – ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ
E. Papachristou Architects L.L.C.
Ηρακλής Παπαχρίστου, Δημήτρης Σάββα, Τιμόθεος Αλέξη, Γιώργος Χαραλάμπους, Θάλεια Ευσταθίου, Ανδρέας Ματσάγκος, Σωφρόνης Μάρκου
Πολιτικός Μηχανικός: D&K E.P.S. L.L.C.
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός: AK Andreou Advanced Engineering Ltd
Μηχανολόγος Μηχανικός: CONENG Consulting Engineers Ltd
Επιμετρητής Ποσοτήτων: Βασιλική Πελεκάνου

Τοποθεσία: Καλοπαναγιώτης, Επαρχία Λευκωσίας
Κόστος Κατασκευής: €7,000,000
Ημερομηνία Συμπλήρωσης: 8/2022