Ηρακλής Παπαχρίστου, Αρχιτέκτονας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αρχιτεκτονική πρόταση είναι αποτέλεσμα Παγκύπριου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού του 2002. Οι εργασίες ανέγερσης ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο 2009 και ολοκληρώθηκαν τον Δεκέμβριο 2012.

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΤΗΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το κτήριο χωροθετείται σε δύο τεμάχια γης, στην κατάληξη του υπεραστικού δρόμου Λεμεσού – Πάφου. Στόχος της ΑΗΚ ήταν η βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πελάτες, η ορθή λειτουργία των γραφειακών χώρων αλλά και η μεταφορά του ανοικτού τύπου υποσταθμού στην είσοδο της πόλης (στο τεμάχιο που εφάπτεται του κυκλικού κόμβου), σε κλειστού τύπου υποσταθμό στο γειτονικό τεμάχιο. Δεδομένη από το κτηριολογικό πρόγραμμα ήταν η θέση, χωροθέτηση και μέγεθος του υποσταθμού κλειστού τύπου 132KV στην βορειοδυτική πλευρά του τεμαχίου μαζί με το κτήριο γραφείων, καθώς και η χωροθέτηση του δημόσιου χώρου πρασίνου. Ως Αρχιτέκτονες είχαμε επιλέξει την εισήγηση από τη φάση του διαγωνισμού, τον εμπλουτισμό του προγράμματος με την πρόταση για δημιουργία Υπαίθριου Πάρκου Ενέργειας σε σχέση με κλειστή αίθουσα διαλέξεων / εκθέσεων στον ισόγειο χώρο. Κατά την άποψη μας, η υλοποίηση του πιο πάνω προσδίδει κοινωνικό και παιδαγωγικό ρόλο στο κτήριο ενδυναμώνοντας την δημόσια έκφραση του. Επιπλέον, εισηγηθήκαμε την κατασκευή υπέργειας πεζογέφυρας. Τα δύο θέματα έτυχαν υλοποίησης (υπολείπεται μόνο η επιλογή των εκθεμάτων) στις κυκλικές πλατφόρμες. Η ζώνη είναι οικιστική με συντελεστή δόμηδης 90% και συντελεστή κάλυψης 50% και επιτρέπεται ύψος 2 ορόφων.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ
Ο χώρος επέμβασης ορίζεται στο όριο της πόλης. Το κτηριακό σύμπλεγμα αποτελεί μια ομαλή μετάβαση από τον αστικό ιστό στον μη οικοδομημένο χώρο και αντίστροφα. Ένα πλέγμα χώρων που να δύναται να συνυπάρξει ως οντότητα και ως σύνολο με τα χαρακτηριστικά της πόλης και τα χαρακτηριστικά της μη δομημένης έκτασης, αλλά παράλληλα, σε ένα άλλο επίπεδο, να αποτελεί χωρόσημο εισόδου στην πόλη της Πάφου.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Ο διαχωρισμός του οικοπέδου σε ζώνες εμπεριέχει τα χαρακτηριστικά της μετάβασης από το κλειστό δημόσιο (δημόσιο κτήριο – χώρος εξυπηρέτησης πελατών), στο ανοικτό δημόσιο (πάρκο ενέργειας), στο φυσικό πράσινο, με ένα κυρίαρχο κτηριακό όγκο, ο οποίος αποτελεί το αρθρωτικό στοιχείο της σύνθεσης που να συσχετίζεται και να συντάσσει τις ζώνες.

• κλειστός δημόσιος χώρος – εξυπηρέτηση πελατών
• ανοκτός δημόσιος χώρος – πάρκο ενέργειας
• πράσινη περιοχή – παραμένει η υφιστάμενη τοπογραφία.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
Οι ζώνες είναι αυστηρά οριοθετημένες με αρχιτεκτονικές χειρονομίες αλλά ταυτόχρονα γίνεται αναίρεση αυτής της οριοθέτησης με απρόσκοπτη θέαση της μιας προς την άλλη και αμφίδρομες ανεμπόδιστες συνέχειες κινήσεων. Η οριοθέτηση έχει ως αποτέλεσμα το ευανάγνωστο του χώρου και την καλύτερη κατανόηση ενώ η δυνατότητα αναίρεσης βοηθά στην ευκολία κίνησης και εν γένει οικειοποίησης του χώρου από το κοινό. Σε ένα άλλο επίπεδο, αυτό της συνύπαρξης στο όριο του αστικού ιστού, η οριοθέτηση και ο ταυτοχρονισμός της αναίρεσης της αντικατοπτρίζει αντίστοιχα το άστυ με την απόλυτη οριοθέτηση και στον βρίσκεται η ελευθερία στο μη δομημένο. Το τοπίο επεμβαίνει στο κτήριο και το κτήριο στο τοπίο σε μια αμφίδρομη ενεργητική παρεμβολή, με το γραμμικό κτήριο να λειτουργεί ως νησίδα άρθρωσης κτισμένου χώρου στο πράσινο. Όγκοι εναποθέτουνται αβίαστα στο τοπίο και το τοπίο περιβάλλει τον κτηριακό όγκο. Ο πρισματικός όγκος του δημοσίου κτηρίου βαίνει στέρεα στο έδαφος ξεφυτρώνοντας οργανικά μέσα από τη γη, υποδεχόμενος την αστική κίνηση και επαναδιοχετεύοντας την ανάλογα. Ο σαφής διαχωρισμός δημόσιου και ιδιωτικού χώρου και η ιεράρχηση του έρχονται να συντελεσθούν και με την χρήση ενός γραμμικού όγκου ενδιαίτημα εργασίας που παραπέμπει σε κτήριο γραφείων αστικού συμπλέγματος. Ο όγκος αυτός αποτελεί και το κυρίαρχο στοιχείο σύνδεσης των ζωνών αλλά παράλληλα και μια αρθρωτική χειρονομία.

ΚΤΗΡΙΟ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Στον όγκο του δημόσιου κτηρίου στο δυτικό άκρο του οικοπέδου τοποθετούνται οι λειτουργίες οι άμεσα συσχετιζόμενες με το κοινό, ενώ η πρόσβαση στο κτηριακό συγκρότημα υλοποιείται μέσα από τον ημιυπαίθριο χώρο στον ίδιο όγκο που μεμία ράμπα στρέφει αβίαστα την πορεία κίνησης στο εσωτερικό του φουαγιέ. Ο χώρος υποδοχής χαρακτηρίζεται από τους φωταγωγούς της οροφής που οριοθετούν και τον χώρο κίνησης του κοινού. Οι λογιστικές υπηρεσίες βρίσκονται στον ίδιο χώρο σε άμεση σχέση με το κοινό. Στον όγκο του δημοσίου κτηρίου προσκολλάται και το σύστημα κατακόρυφης επικοινωνίας με τους χώρους υποστήριξης του κτηρίου. Ο γραμμικός όγκος που βαίνει στο δημόσιο κτήριο περιέχει τους χώρους εργασίας. Διαμορφώνεται με μια οικονομική διάταξη, ένα διάδρομο με γραφεία εκατέρωθεν, χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα χώρων αφού όλα τα γραφεία ανεξαιρέτως έχουν απρόσκοπτη θέα στο πάρκο.

Στο γραμμικό όγκο αρθρώνεται και ένας άλλος όγκος που διαφοροποιείται ως υλικό και στεγάζει κάποιες ειδικές χρήσεις. Στον πρώτο όροφο βρίσκονται στον γραμμικό όγκο τα διάφορα τμήματα των τεχνικών υπηρεσιών, εκτελεστικό, μελέτες συστήματος, σχεδιαστήρια και άδειες διαβάσεων, ενώ στον όροφο πάνω από τις λογιστικές υπηρεσίες βρίσκεται το σύμπλεγμα αιθουσών διαλέξεων / συνεδριάσεων, η αίθουσα εκπαίδευσης και η υποστήριξη τους. Ο χώρος καφετερίας βρίσκεται σε αυτόν τον όροφο επίσης στον όγκο ειδικών χρήσεων, με καθιστικό χώρο αποκομμένο από τον καθαυτό χώρο εργασίας με θέες στην πλατεία συμπλέγματος και δυνατότητα ενοποίησης του μέσω μεταλλικής σκάλας αν αυτό θεωρηθεί σκόπιμο για εξυπηρέτηση τυχόν εκδηλώσεων στην πλατεία. Στον δεύτερο όροφο βρίσκονται τα τμήματα των εμπορικών υπηρεσιών, τμήμα εκμετάλλευσης και τμήμα εμπορίας και οι γενικές υπηρεσίες.

Στον πρόβολο του γραμμικού όγκου πάνω από τις δημόσιες χρήσεις βρίσκονται τα γραφεία της περιφερειακής διεύθυνσης της ΑΗΚ. Πρόσβαση στο κτήριο μπορεί να γίνει ελεγχόμενα και από την υπηρεσιακή είσοδο στο πρανές που αποτελεί και έξοδο κινδύνου. Οι χώροι στάθμευσης για το προσωπικό μπαίνουν στο τεμάχιο Β’, καθώς και μέρος των χώρων στάμθευσης για το κοινό. Το κύριο μέρος του χώρου στάθμευσης επισκεπτών βρίσκεται στο τεμάχιο του κτηρίου για ευκολία πρόσβασης του κοινού. Η πρόσβαση στο υπόγειο, διακριτική, ακολουθεί την πορεία του χώρου στάθμευσης επισκεπτών και οδηγεί στις αποθήκες και στους στεγασμένους χώρους στάθμευσης και στο μηχανοστάσιο. Όλοι οι χώροι εσωτερικοί και εξωτερικοί είναι προσβάσιμοι στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ο υποσταθμός βρίσκεται στο ακραίο βορειοδυτικό σημείο του τεμαχίου, σε απόσταση από το κτήριο και από τα όρια του οικοπέδου με δική του πρόσβαση και σε μεγάλο βαθμό βυθισμένο.

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η μελέτη αντιμετωπίζει το κλίμα ως αναπόσπαστο στοιχείο της προσέγγισης συνδέοντας το με τις αρχιτεκτονικές χειρονομίες προσανατολίζοντας τον κυρίως κτηριακό όγκο στον άξονα ανατολής δύσης, δίνοντας έτσι ελάχιστη επιφάνεια κτηρίου στο δυτικό ήλιο και μέγιστη στον βορρά και νότο για αξιοποίηση των βορειοδυτικών ανέμων που πνέουν στην περιοχή για διαμπερή αερισμό και δροσισμό τους καλοκαιρινούς μήνες. Γίνεται χρήση προεξοχών και ηλιοπροστατευτικών συστημάτων σκίασης για προστασία από υπερθέρμανση το καλοκαίρι.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΧΩΡΟΣ – ΠΑΡΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Ο κεντρικός χώρος διαμορφώνεται με πράσινους λόφους, όπου στις κοιλάδες χωροθετούνται πλατφόρμες εκθεμάτων, οι οποίες αρθρώνονται στη περιμετρική ξύλινη διαδρομή. Στο χώρο του ισογείου τοποθετείται και ανεξάρτητη αίθουσα εκδηλώσεων / εκθεσιακή για χρήση από τους επισκέπτες του πάρκου.

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Περιβαλλοντικά

• Με την υλοποίηση του έργου αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον λόγω της χωροθέτησης του υποσταθμού 132KV σε κλειστό χώρο, κατά το δυνατό βαθμό βυθισμένο. Λόγω του πιο πάνω αποκαταστάθηκε το περιβάλλον του υπαίθριου υποσταθμού με τη διαμορφωση δημόσιου χώρου πρασίνου ως αντισταθμιστικό μέτρο του ΣΥ.ΜΕ.ΠΑ από την ΑΗΚ.
• Βιοκλιματικά λήφθηκαν υπόψην σειρά παραμέτρων όπως προσανατολισμός, ηλιοπροστασία, θερμική μάζα κτηρίου κ.α.
• Χρήση νέων τεχνολογιών, όπως γεωθερμία (συνδυασμός 30 διατρήσεων με απλωτές σωλήνες σε όλη τη επιφάνεια του πάρκου σε βάθος 4 μέτρων). Επιπλέον χρήση chillers με εύτηκτα άλατα.
• Χρήση επένδυσης αεριζόμενης πρόσοψης (ventilated facade).
• Χρήση φίλτρου ηλιοπροστασίας.

Κοινωνικά

• Προσέγγιση κτηρίου ως δημόσιο κτήριο χωρίς περιφράξεις με ανοικτές δημόσιες υπαίθριες διαμορφώσεις.
• Κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς ρόλους του κτηρίου μέσα του πάρκου ενέργειας και της αίθουσας εκδηλώσεων – εκθέσεων του πάρκου καθώς και μιας αίθουσας διαλέξεων / σεμιναρίων στον 1ο όροφο σε σχέση με το δημόσιο χώρο του κοινού (χώρου εξυπηρέτησης πελατών).
• Θεωρούμε ότι, το κτήριο συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας εξυπηρέτησης των δημοτών Πάφου και των εργαζομένων.
• Πρόσβαση ατόμων με ειδικές ανάγκες μέσω ράμπων με τρόπο που να είναι ανεπίδευτα σχεδιασμένες ώστε να αποτελούν αρχιτεκτονικές χειρονομίες παρά επίλυση προβλημάτων.

Κρατικό Βραβείο Αρχιτεκτονικής 2013 – Κατηγορία Α’ Αξιόλογο Έργο | Υποψήφιο Έργο στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Mies van der Rohe 2013