Έλενα Σοφιανού, Αρχιτέκτονας
Η μελέτη εκπονήθηκε στο Ενιαίο Ρυθμιστικό Σχέδιο Λευκωσίας. Το παραδοσιακό σύμπλεγμα αποτελείτο από έναν αλευρόμυλο με διώροφη κατοικία, δύο ισόγειες κατοικίες και αυλή. Σκοπός της επέμβασης ήταν η δημιουργία ενός μικρού πολιτιστικού κέντρου. Το κτηριολογικό πρόγραμμα απαιτούσε προσθήκη για να στεγάσει αίθουσα διαλέξων, καθώς και εκθεσιακό χώρο, αναγνωστήριο, καφενείο και γραφεία.
Το έργο έθετε διάφορους προβληματισμούς: Τα υφιστάμενα κτήρια, εξαιρουμένου του αλευρόμυλου, δεν αποτελούσαν σημαντικά κτήρια παραδοαιακής αρχιτεκτονικής ουτε ήταν ομοιογενή τυπολογικά ή μορφολογικά. Η ένταξη νέας χρήσης θα απαιτούσε σημαντικές σημαντικές μετατροπές. Τι θα καθοδηγούσε την αποκατάσταση; Η κλίμακα ήταν οικιστική. Πως θα επιτυγχανόταν η δημιουργία ενός δημόσιου κτηρίου; Η προσθήκη απαιτούσε σημαντικό εμβαδόν σε σχέση με τα υφιστάμενα κτίσματα. Πως θα ήταν σύγχρονη χωρίς να τα καταργεί και πως θα εντασσόταν στον παραδοσιακό πυρήνα; Τι θα καθιστούσε τα ετερόκλητα τμήματα ένα ενιαίο σύνολο;
Διαφάνηκε πως η αντιμετώπιση των παραδοσιακών κτισμάτων ως μονάδων δεν ήταν αρκετή για να καθοδηγήσει την αρχιτεκτονική επέμβαση. Αυτή μπορούσε να καθοδηγηθεί μόνο από το παραδοσιακό σύμπλεγμα ως σύνολο, αφού θα αναγνωρίζονταν πρώτα τα στοιχεία εκείνα που μπορούσαν να προσδιορισθούν ως ουσιώδη. Στόχος της πρότασης ήταν όπως από τα διάφορα μέρη προκύψει μια νέα ενότητα, η οποία θα πετύχαινε και τη μετάβαση στη δημόσια κλίμακα.
Ως ουσι΄δωση στοιχεία θεωρήθηκαν οι σχέσεις των χώρων μεταξύ τους και η κλίμακα του συνόλου. Έτσι η αποκατάσταση προνοεί, για παράδειγμα, όπως η πρόσβαση στον όροφο της κατοικίας (εκθεσιακός χώρος) γίνεται όπως προηγουμένως, μέσα από τον κεντρικό χώρο του μύλου, τώρα όμως τα μηχανήματα εντάσσονται σε πορεία και αναδεικνύονται ως κεντρικό έκθεμα. Επίσης, η αυλή ορίζεται, όπως και πριν, με ψηλό περιτείχισμα προς το δρόμο, αλλά η σχέση της με το δρόμο ενδυναμώνεται κ.ο.κ.
Η διώροφη προσθήκη καθορίζεται με ανάλογο τρόπο από τις χωρικές σχέσεις και την κλίμακα του συνόλου. Το νέο κτήριο τοποθετήθηκε πιο πίσω από το υφιστάμενο, ενώ η διάταξη των χώρων και οι κτηριακοί όγκοι καθορίστηκαν από τη σχέση τους με την αυλή. Η εσωτερική αυλή αποκαθίσταται ως κεντρικό οργανωτικό στοιχείο πο ενοποιεί τα επιμέρους τμήματα. Τα δέντρα και οι μαλακές επιφάνειες που διατηρήθηκαν διασχίζονται από νέες, ξύλινες πορείες και προσδίδουν στο χώρο κάτι από τη φυσικότητα των παραδοσιακών αυλών. Η κλίμακα του δρόμου διατηρείται αναλλοίωτη με τις ισόγειες κατοικίες. Η αφαιρετική σύγχρονη μορφή της προσθήκης, παρόλο που γίνεται αισθητή από το δρόμο, δεν επιφέρει ουσιαστική αλλοίωση στον παραδοσιακό ιστό.
- Κρατικό Βραβείο Αρχιτεκτονικής 2010 – Ειδική Μνεία – Έργο Τοπικής Αρχής
