Curator: Sir Peter Cook
Associate Curators: Marios Christodoulides, Dickon Irwin
“Out There: Architecture Beyond Building” ήταν η θεματική της 11ης Διεθνής Έκθεσης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής το 2008. Η Κύπρος πληρεί σίγουρα τις προϋποθέσεις της έννοιας “out there”. Είναι ένας σταθμός τερματικός, στο τέλος της γραμμής, κι όχι ένα πολυσύχναστο σημείο, κομβικό στο σταυροδρόμι των πάντων. Άρα, “beyond building”, πέραν δηλαδή των κτιριακών λύσεων, τι είναι αυτό που συμβαίνει στην τοπική σκηνή της αρχιτεκτονικής; Που είναι η δημόσια αντιπαράθεση, η κριτική ανάλυση, που βρίσκεται ο δημιουργικός διάλογος; Εάν αφήσει κανείς στην άκρη τις εισαγόμενες ιδέες και την υιοθέτηση διεθνών ρευμάτων, πως μπορεί να μετατρέψει ιδέες σε κτίρια; Υπάρχει κάτι άλλο εκεί έξω (“out there”) πέραν από τον πραγματισμό, την εμπορική λογική, τα δείπνα με τους κατασκευαστές και την ένδυση αντικειμένων με προσόψεις που υπακούν στους κανόνες της μόδας;
Η συμμετοχή της Κύπρου στην Μπιενάλε Βενετίας είναι σημαντικό κομμάτι στην ανάπτυξη κριτικής αρχιτεκτονικής συνείδησης πέραν της οικοδομικής πράξης. Όταν ανέβεις στη διεθνή σκηνή της Μπιενάλε δεν υπάρχει ούτε μέρος να κρυφτείς, ούτε χώρος για ασαφείς γενικεύσεις ή για καλά εξασκημένες δικαιολογίες σε σχέση με τους λόγους που η ποιότητα ή η δημιουργικότητα δεν είναι εφικτές.
Το κοινό είναι ώριμοι επαγγελματίες που τα έχουν δει όλα. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι να σε αγνοήσουν – να αποτελέσει δηλαδή η συμμετοχή της Κύπρου ένα παράλληλο γεγονός στις κύριες εκδηλώσεις που δεν αξίζει τον κόπο μιας ματιάς. Εάν πράγματι όμως καταβάλουν προσπάθεια κι έρθουν στο κυπριακό περίπτερο, τι θα μπορούσε να δείξει ένα νησί όπως η Κύπρος που να μην χαρακτηριστεί επαρχιώτικο, που να μπορούσε να αποτελέσει κομμάτι της διεθνούς “σκηνής”; Θα μπορούσαμε άραγε να προταθεί κάτι πρωτότυπο, με σχετική δημιουργικότητα που να προσθέτει κάτι στην έκθεση; Το project με τίτλο “Στην Κύπρο Αναπαυθείτε” προέκυψε μέσα από μία συνάντηση ανταλλαγής ιδεών που έγινε στη Λευκωσία με τον Sir Peter Cook, ιδρυτή του Archigram και σημαντικό καθηγητή και κριτικό, με τους αρχιτέκτονες Dickon Irwin και Μάριο Χριστοδουλίδη. Μετά την εξεύρεση μιας δημιουργικής βάσης πάνω στην οποία θα μπορούσε να αναπτυχθεί κάτι, το project εξελίχθηκε μέσα από συναντήσεις, ανταλλαγές ιδεών με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και συνεχή διάλογο.
Επιλέγοντας την έννοια της ανάπαυσης και ζητώντας από τους Αρχιτέκτονες να την επαναπροσδιορίσουν, το project αναπόφευκτα εστιάζει στη βασική βιομηχανία της Κύπρου – αυτήν του τουρισμού και της υποδομής που τον στηρίζει. Το μεγαλύτερο κομμάτι της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας είναι χωρίς φαντασία, καταστροφικό για το περιβάλλον και ανυποψίαστο των ιδιαιτεροτήτων του τόπου. Η φόρμουλα ήλιος – έρωτας – άμμος ελάχιστα άλλαξε από την εποχή των πρώτων ναυλωμένων πτήσεων. Κάτι τέτοιο έχει μεταφραστεί σε μια συντηρητική αρχιτεκτονική συνταγή, η οποία παραμένει μεταξύ των στενών ορίων του box-modernism ή της στέγης με τα κεραμίδια της μεσογειακής αισθητικής. Ξεκάθαρα, υπάρχει η ανάγκη να προωθηθούν ευφάνταστες και ευρηματικές εναλλακτικές, και είναι αυτή την πρόκληση που ζητήσαμε από τους συμμετέχοντες αρχιτέκτονες να αποδεχτούν.
Η έννοια της ανάπαυσης έχει κι άλλη διάσταση. Σε ποιο βαθμό άραγε μπορούν οι άνθρωποι να χαλαρώσουν πραγματικά και να ανοιχτούν σε καινούριες προκλήσεις, καινούριες ιδέες και αλλαγές στις ήδη εδραιωμένες θέσεις που υπάρχουν γύρω τους; Πόσο “χαλαροί” είναι οι Κύπριοι υπό αυτή την έννοια όταν το μέγεθος του νησιού τοποθετεί όλους σε μια γυάλα – the mirrored box effect – αντικατοπτρίζοντας τον ευρύτερο καταναλωτικό κόσμο σε ένα πλαίσιο απομονωμένο από την εξωτερική εποικοδομητική κριτική; Μπορούν άραγε οι άνθρωποι να εκφραστούν σε αυτό το πλαίσιο και να αμφισβητήσουν την τυφλή άποψη των άλλων; Μπορούν να δραπετεύσουν από το παρελθόν και να προχωρήσουν; Μπορούν να δουν την εφευρετικότητα, τον αυθορμητισμό και την αυθεντική δημιουργικότητα σαν αποτέλεσμα;
Ο τίτλος λοιπόν θα μπορούσε να διαβαστεί ποικιλότροπα. Αναπαυθείτε στην Κύπρο σαν τουρίστας και δουλέψτε με την υποδομή, ή Αναπαυθείτε στην Κύπρο σαν ντόπιος και γίνετε αυτός που πραγματικά είστε. Το project “Relax Topographies” που παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε, πρότεινε σενάρια επαναπροσδιορισμού της βιομηχανίας της χαλάρωσης. Μια σειρά αρχιτεκτονικών ορισμών και πράξεων εξερευνώνται προτείνοντας έτσι τρόπους που θα μπορούσε η βιομηχανία της ανάπαυσης να μεταμορφωθεί σε εφευρετικές και αυθεντικές νέες τοπογραφίες.
Cyprus Pavillion © Marios Christodoulides
Cyprus Pavillion © Marios Christodoulides
Cyprus Pavillion © Marios Christodoulides
Cyprus Pavillion, © Marios Christodoulides
Cyprus Pavillion © Marios Christodoulides
INSTANT RESORT © PETER COOK A typical piece of Cyprian terrain – almost any site will do – and an alternative to the formal set-up of the beach resort or hotel terrace. In the series of the ‘LAND PIER’ : looked at by me in different iterations since Archigram days, but here very conscious of the heat and dryness. You truck-in a simple set of boardwalk units that and set them up on jacks, to deal with the rough topography. Wind screens (timber slats), shelter (inflatables), low energy ablution units (cylindrical) are standard, as are some truck loads of sand that can fill in the hollows as well as the necessary plastic pool: and the kids are away! For the more popular sites, a service line is laid with piped water and (illustrated here) a pair of kiosks. The punters can bring in all sorts of camping gear or sub-enclosures. Then you can RELAX – and out of season you just wrap it up and truck it out ! VOILA !
