E.P. Architects L.L.C.
Ελένη Παττίχη, Taulant Tozaj

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ

Ανάλυση του Αντικειμένου – Συνθετικές Αρχές: Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής πρότασης βασίστηκε στην σύγχρονη προσαρμογή του παραδοσιακού πρότυπου κατοικίας με αυλή σε διάταξη 28 κατοικιών σε σειρά, στη βάση του προγράμματος του διαγωνισμού. Η συνθετική αναζήτηση του αντικειμένου του διαγωνισμού βασίστηκε στις εξής παραμέτρους:

Στην οργανική λειτουργική διαρρύθμιση των επιμέρους χώρων της κατοικίας σε σχέση με τους υπάιθριους ιδιωτικούς και κοινόχρηστους χώρους και στην ενιαία αλλά ταυτόχρονα οργανικά διαφοροποιημένη γεωμετρικά αντιμετώπιση του συγκροτήματος. Η κλίμακα της ογκομετρικής αντιμετώπισης του συγκροτήματος και η διάταξη των λειτουργιών τόσο εντός της οικίας όσο και σε σχέση με τους κοινόχρηστους χώρους συμβάλει στην οικειοποίηση του χώρου από τους ενοίκους.

Στην διαμόρφωση τριών τύπων ημιυπαίθριων και υπαίθριων χώρων οι οποίοι συνδέονται οργανικά με τους εσωτερικούς χώρους της κάθε οικίας και ρυθμίζουν την σχέση της με το δημόσιο χώρο και τις γειτονικές ιδιοκτησίες. Κατεξοχήν χαρακτηριστικό της πρότασης είναι η επέκταση της ζωής των ενοίκων προς τους υπαίθριους και ημιυπαίθριους χώρους. Ο πρώτος ημιυπαίθριος χώρος που συναντούμε στην είσοδο της κάθε οικίας λειτουργεί ως ενδιάμεσος χώρος για την σύνδεση της οικιστικής ανάπτυξης με τον γραμμικό χώρο πρασίνου καταμήκος της οδού Καντάρας και την ευρύτερη γειτονιά, ενθαρρύνοντας έτσι την κοινωνική αλληλεπίδραση. Ακολουθούν οι δύο επόμενοι σε σειρά υπαίθριοι και ημιυπαίθριοι χώροι (εσωτερικό αίθριο και βεράντα καθιστικού). Το διαχωριστικό στοιχείο της περίφραξης μεταξύ των ανοιχτών αυτών χώρων ριθμίζει την ιδιωτικότητα στην οικιστική μονάδα με δυνατότητα για επικοινωνία με την γειτονική κατοικία. Η επίτευξη των συνδέσεων αυτών έγκειται στην διάταξη των αυλών αντικριστά σε σχέση με την γειτονική ιδιοκτησία.

Στην προσαρμογή των οικιστικών μονάδων σε σχέση με την τοπογραφία του γηπέδου και τη θέα προς την πόλη της Λεμεσού για όλες τις κατοικίες. Στην βάση της παραμέτρου αυτής προκύπτουν διαφορετικά υψόμετρα των επιπέδων μεταξύ της κουζίνας και των καθιστικών χώρων. Στην ενεργειακή συμπεριφορά των κτηριακών όγκων, λαμβάνοντας υπόψιν τον προσανατολισμό, με στόχο την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, ηλιασμού και αερισμού δεδομένης της συγκεκριμένης διάταξης των κατοικιών σε σειρά.

Αρχιτεκτονική Πρόταση

Η αρχιτεκτονική πρόταση για το συγκρότημα κοινωνικής κατοικίας στα Πάνω Πολεμίδια στην Επαρχία Λεμεσού περιλαμβάνει 28 εφαπτόμενες κατοικίες στις δύο ενότητες των γηπέδων Α και Β. Στο τεμάχιο Α προτείνεται την ανάπτυξη 5 εφαπτόμενων κατοικιών και στο τεμάχιο Β, 23 εφαπτόμενων κατοικιών. Στο τεμάχιο Β οι κατοικίες έχουν οργανική διάταξη σε σειρά (εγκάρσια ως προς τον οδικό άξονα Καντάρας) και σε υποχώρηση σε σχέση με το δημόσιο πεζοδρόμιο το οποίο οδηγεί στον δημόσιο χώρο πρασίνου ο οποίος βρίσκεται βόρειο-δυτικά του συγκροτήματος. Προτείνεται η διαμόρφωση γραμμικής λωρίδας τοπιοτέχνησης μεταξύ των κατοικιών και των ιδιωτικών χώρων στάθμευσης της κάθε κατοικίας ο οποίος δύναται να χρησιμοποιηθεί για κοινωνική συνεύρεση. Στο τεμάχιο Α οι κατοικίες διατάσσονται παράλληλα ως προς την οδό Καντάρας. Τo συγκρότημα διαμορφώνεται με ορθογωνικούς όγκους οι οποίοι έχουν ελαφρές διαφοροποιήσεις χρωματισμών σε γήινους τόνους και υφές επιχρίσματος, εμπνευσμένα από την παραδοσιακή κυπριακή αρχιτεκτονική και το κυπριακό φυσικό τοπίο. Στην είσοδο των κατοικιών συναντούμε τον πρώτο ημιυπαίθριο χώρο στον οποίο εκτονώνεται ο χώρος της κουζίνας. Με βάση την λειτουργική αυτή διάταξη οι όψεις των κατοικιών ως προς τον δρόμο καθίστανται ενεργές και διαμορφώνονται με γνώμονα τον κοινωνικό χαρακτήρα του συγκροτήματος. Ακολουθεί ο δεύτερος υπαίθριος χώρος του εσωτερικού αιθρίου στον οποίο εκτονώνονται τόσο οι εσωτερικοί χώροι διημέρευσης καθιστικού και τραπεζαρίας όσο και ο χώρος της κουζίνας. Τέλος η κατοικία ολοκληρώνεται με τον τρίτο ημιυπαίθριο/ υπαίθριο χώρο στον οποίο εκτονώνονται οι χώροι διημέρευσης του καθιστικού και της τραπεζαρίας. Στην είσοδο των κατοικιών συναντούμε τον πρώτο ημιυπαίθριο χώρο στον οποίο εκτονώνεται ο χώρος της κουζίνας. Με βάση την λειτουργική αυτή διάταξη οι όψεις των κατοικιών ως προς τον δρόμο καθίστανται ενεργές και διαμορφώνονται με γνώμονα τον κοινωνικό χαρακτήρα του συγκροτήματος. Ακολουθεί ο δεύτερος υπαίθριος χώρος του εσωτερικού αιθρίου στον οποίο εκτονώνονται τόσο οι εσωτερικοί χώροι διημέρευσης καθιστικού και τραπεζαρίας όσο και ο χώρος της κουζίνας. Τέλος η κατοικία ολοκληρώνεται με τον τρίτο ημιυπαίθριο/ υπαίθριο χώρο στον οποίο εκτονώνονται οι χώροι διημέρευσης του καθιστικού και της τραπεζαρίας. Στην περίπτωση του κεντρικού αιθρίου, δημιουργείται ένας πυρήνας δραστηριοτήτων σε αναφορά της κατοικίας με αυλή και σχήματος Π η οποία συναντάται στην κυπριακή παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Επιπρόσθετα, η τοποθέτηση του αιθρίου σε σχέση με την γειτονική κατοικία προσφέρει τη δυνατότητα επικοινωνίας με την αυλή της. Η ΄΄υποχώρηση΄΄ του κτηριακού όγκου στον όροφο προσφέρει αερισμό της αυλής και σε συνδυασμό με τα ανοίγματα στον ισόγειο χώρο δημιουργεί διαμπερή αερισμό. Οι τοιχοποιίες περιμετρικά του αιθρίου βάφονται σε διαφορετικούς χρωματισμούς της επιλογής του ένοικου.

Υλικά κατασκευής και Βιοκλιματική Προσέγγιση

Ο φέρον οργανισμός (η θεμελίωση και η ανωδομή) των κτηρίων κατασκευάζεται από οπλισμένο σκυρόδεμα και οι τοιχοποιίες κατασκευάζονται με τούβλα και επίχρισμα. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή του κτηρίου ακολουθεί παθητικές στρατηγικές θέρμανσης και ηλιασμού και εφαρμόζει όλα τα σχετικά συστήματα όπως προνοείται από τον Περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτηρίων Νόμο. Το οικιστικό συγκρότημα προσεγγίζεται βιοκλιματικά μέσω του βέλτιστου προσανατολισμού δεδομένης της διάταξης των κατοικιών, της χρήσης του εσωτερικού αιθρίου, της εφαρμογής μέσων δημιουργίας μικροκλίματος κατάλληλων για το μεσογειακό κλίμα, της τοπιοτέχνηση και της ενεργειακή θωράκιση του κτηριακού κελύφους. Ο νότιος προσανατολισμός είναι ιδανικός από άποψη ηλιασμού και θέρμανσης έτσι οι χώροι διημέρευσης τοποθετούνται σε αυτή την πλευρά. Η ηλιοπροστασία των χώρων διημέρευσης και των υπνοδωματίων στη νότια πρόσοψη επιτυγχάνεται με την οριζόντια βατή προεξοχή της βεράντας και του στέγαστρου της με τα ανάλογα θερμικά κέρδη τον χειμώνα. Το κεντρικό αίθριο της κάθε κατοικίας συμβάλει στη δημιουργία μίας κοιλότητας προστατευμένης από τις καιρικές συνθήκες και δίνει τη δυνατότητα διαμπερούς αερισμού και ηλιασμού στους εφαπτόμενους με αυτό χώρους. Η ‘’υποχώρηση’’ του κτηριακού όγκου στον όροφο, σε συνδυασμό με το άνοιγμα των μπαλκονόθυρων για την ενοποίηση των χώρων διημέρευσης και κουζίνας με την αυλή,  συμβάλει στον διαμπερή αερισμό. Τοπικά είδη χλωρίδας χρησιμοποιούνται για την δενδροφύτευση καταμήκος των κοινόχρηστων και ιδιωτικών υπαίθριων χώρων. Οι διαδρομές κατασκευάζονται από περιορισμένες σε έκταση επιφάνειες βοτσαλωτού μπετόν απαραίτητες για την προσβασιμότητα από άτομα με περιορισμένη κινητικότητα και υδατοπερατές επιφάνειες, όπως στις περιοχες χώρων στάθμευσης (κυβόλιθοι σε συνδυασμό με χώμα/φύτευση) και σε περιοχές παιχνιδιού και στάσεων (σταθεροποιημένο χώμα σε συνδυασμό με πρασιές).